% 95: İlk 3’ü koruyun

Yaklaşık 2 milyon kez ziyaret edilen sayfada, vatandaşlar yeni anayasa ile ilgili önerilerini sundu. Değerlendirmede bulunan ziyaretçilerin yüzde 95’i, anayasanın ilk 3 maddesinin korunması gerektiğini belirtti.

HÜRRİYET’in internet sitesi hurriyet.com.tr’de yayınlanan “Hürriyet Yeni Anayasa Sayfası”na vatandaşların gönderdiği on binlerce öneri, yeni anayasa süreciyle ilgili vatandaşların düşüncelerine ve genel eğilimlerine ilişkin ilginç sonuçlar ortaya koydu. “Türkiye’ye açık davet” başlığı ile yayında kaldığı 2 hafta boyunca yaklaşık 1 milyon 950 bin kez ziyaret edilen, 20 binden fazla öneri yazılan Hürriyet Yeni Anayasa Sayfası’na destek veren ve Türkiye’nin geleceğinde imza sahibi olan herkese teşekkür ediyoruz. Sayfaya gelen 20 binden fazla öneri, yeni anayasa çalışmalarına toplumun büyük ilgi gösterdiğini kanıtlarken ilgili başlıklara ilişkin önemli sonuçları da ortaya koydu.

‘Dil’ değil resmi dil’

Öneri ve değerlendirmeye açılması çok eleştirilen ilk 3 madde, hakkında en çok öneri gelen maddeler oldu. Sonuçlar ilk 3 madde üzerinde toplumda genel bir mutabakatın olduğunu ortaya koydu. Değerlendirmede bulunan vatandaşların yüzde 95’i ilk 3 maddenin korunması yönünde görüş bildirdi. Maddelere ilişkin gelen binlerce yorumda ise bazı düzeltme ve değişiklik talepleri dile getirildi. Değiştirilmesi en çok istenen kısımlar ise 2. Madde’de yer alan “Atatürk Milliyetçiliği” ile 3. maddedeki “Dili Türkçedir” ifadesi oldu. Vatandaşlar, büyük çoğunlukla, “Atatürk Milliyetçiliği” ibaresinin maddeden çıkartılmasını isterken, “Dili Türkçedir” ifadesinin “Resmi Dili Türkçedir” şeklinde değiştirilmesini önerdi.

Demokratik cumhuriyet

Sayfaya çok sayıda gelen en ilginç önerilerden biri ise devletin şeklini tanımlayan 1. Madde başlığı altında oldu. Vatandaşlar bir yandan “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir” maddesinin kalmasını isterken, diğer yandan bu maddeye, “Türkiye Devleti demokratik bir Cumhuriyettir” örneğinde olduğu gibi bazı eklemelerin yapılabileceğini belirtti. Maddeye eklenebileceği önerilen ve dikkat çeken diğer kelimeler ise “Laik, sosyal, hukuk ve sosyal” oldu.

Değiştirilemez maddeler

Çok tartışma yaratan bir başka madde başlığı ise “değiştirilemez maddeler”le ilgili oldu. Gelen önerilerin bir kısmında “değiştirilemez, değiştirilmesi teklif dahi edilemez” maddelere ilişkin düzenlemeyi içeren 4. Madde’nin kaldırılması, değiştirilemez hiçbir hükmün yeni anayasada olmaması gerektiği belirtilirken, mevcut maddenin kalması gerektiğini savunan öneri sahipleri ise 4. Madde’nin de değiştirilemez kapsamı içine alınmasını istedi.

‘Başlangıç metni’ kaldırılsın

Hürriyet Yeni Anayasa Sayfası’na, 1982 Anayasası’nın en çok tartışılan kısımlarından olan “Anayasa Başlangıç Metni”ne ilişkin çok sayıda görüş ve öneri geldi. Önerilerde metnin tamamen kaldırılması istenirken, 2. Madde’de yer alan “başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan” şeklindeki gibi ifadelerin muğlak ve anlaşılmaz olduğu, böyle atıfların olmaması gerektiğine yönelik çok sayıda tavsiye dikkat çekti.

Kürsü dokunulmazlığı

Milletvekili dokunulmazlığını düzenleyen 83. madde ile ilgili de çok sayıda öneri oldu. Yeni Anayasa Sayfası’nda konu ile ilgili görüş ve önerilerini yazan vatandaşlar milletvekili dokunulmazlığının kürsü dokunulmazlığı ile sınırlandırılmasını istedi. Gelen önerilerin hemen hemen hepsinde, milletvekillerinin düşünce ve ifade dokunulmazlığının korunması, ancak özellikle adi suçlar ve terör suçlarında bu dokunulmazlığın sınırlanmasına yönelik yeni düzenlemeler yapılması gerektiği vurgulandı.

Bağımsız ve tarafsız yargı

Anayasa’nın yargı yetkisiyle ilgili 9. Maddesi’ne gelen önerilerin pek çoğu, son dönemde yargıyla ilgili tartışmaların vatandaşın da gündeminde olduğunu ve yakından takip edildiğini ortaya koydu. Önerilerin çoğunluğunda yargının “bağımsız ve tarafsız” olması gerektiğine yönelik kuvvetli bir vurgu yapılması, toplumda bu yönde bir hassasiyetin oluştuğunu gösterdi. Yargının siyasi etkiden mutlaka uzak tutulması, toplumsal adaleti yaralayıcı uygulamalara son verilmesi de talep edildi.

Cinsel tercihte de eşitlik

Yeni Anayasa Sayfası’nda en duyarlı olunan maddelerden bir diğer ise “Kanun önünde eşitlik” başlığı ile 10. madde oldu. Genel olarak maddenin doğru olduğu ifade edilirken uygulamada görülen eksiklikler şikâyet konusu oldu. “Herkes kanun önünde eşittir” cümlesinin sadece madde üzerinde kalmaması gerektiği vurgulandı. Ayrıca gelen öneriler arasındaki “Cinsel tercihlerin de madde kapsamına alınması”na ilişkin öneri de dikkat çekti.

Uygulamada engeller kalkmalı

Yeni Anayasa Sayfası’na gelen binlerce öneri ve verilen yüz binlerce oy, vatandaşların yeni anayasa yazım sürecine büyük ilgi duyduğunu gösteriyor. Ancak vatandaşların bilincinde oldukları ve önerilerinde dile getirdikleri bir başka konu ise sivil ve özgürlükçü yeni bir anayasanın tek başına yeterli olmayacağı. Okurlara göre yeni anayasanın özgürlükleri genişletebilmesi için uygulanmasının önündeki engellerin kaldırılması gerekiyor.

İşte 3 madde

MADDE 1 Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
MADDE 2 Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.
MADDE 3 Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir.
Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.
Millî marşı “İstiklal Marşı”dır.
Başkenti Ankara’dır.