ABD’nin “Hazar Havzasının Enerji Kalkınması Projesi”,Hazar ülkelerinin bağımsızlığı için Rusya’dan geçen hatlara bağımlılıklarının kaldırılması,alternatif ihraç yollarının bulunması,mevcut rejimiyle İran’ın Hazar enerjisinde rol almamasını öngörüyor.
ABD bu çerçevede Batı’lı müttefikleri ve İsrail ile askeri güvenlik işbirliğinde ve AB ile enerji işbirliğinde stratejik ortaktır. Rusya ise giderek ekonomik etki güçlerini kaybeden ABD ve AB ile boru hatları üzerinde rekabetinde Ortadoğu’da,Güney Kafkasya,Hazar ve Orta Asya’da nufuz oluşturabildiği taktirde yeniden süper güç olmak stratejisindedir.
Enerji rekabetinde ABD ve Rusya’nın balansını yakın bir süre önce toplanan Dünya Enerji Konseyinde ABD ve AB’nin hidrokarbonlu yakıtlar üretiminde Rusya’nın Avrupa ve dünya çapında enerji sektöründe kararların alınmasında önemli bir rol oynadığını kabul ettiği görüşü belirliyor…
*
Bir kaç gün önce Türkiye;Azerbaycan ile Azeri doğalgazını Gürcistan-Türkiye-Bulgaristan güzergahına taşıyacak Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı’nın inşasına ilişkin mutabakat zaptını imzalamasının ardından,
Şimdi ABD’nin desteklediği Nabucco doğazgaz boru hattına alternatif olduğu kabul edilen ve Rusya doğalgazını Karadeniz’in altından geçerek Bulgaristan- Macaristan- Sırbistan- Slovakya üzerinden Batı Avrupa’ya taşıyacak Güney Akım Doğalgaz Boru Hattı’nın Karadeniz karasularında inşasına gerekli izni veriyor!
*
Azerbaycan’ın Şahdeniz-2’de doğalgaz yatağının tümünü her hangi politik ve jeopolitik sorun olmaksızın Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattıyla Güney-Doğu Avrupa’ya,
AB’nin transit geçiş hakkı ardından Türkiye’nin inşa izni vermesiyle Rus doğalgazının Güney Akım’la Batı Avrupa’ya verilecek olması, Nabucco hattının devre dışı kalmasına ve bölgenin enerji panoramasıyla arkasında güç dengelerinin yeniden şekillenmeye-yazdığını gösteriyor.
*
Azerbaycan;Şahdeniz-2 yatağının işletilmesi ardından doğalgazın hem Trans Anadolu hattıyla Avrupa piyasasına akıtılmasında hem de Türkiye çıkarlarına uygun fiyatlandırmaylaAzerbaycan-Türk dostluğuna verdiği önemi,Rusya’yı devredışı bırakarak doğalgazın sevkedilmesinde yeni bir güzergah arayışı içinde olmadığını da göstererek ulusal jeopolitik hedefine vurgu yapıyor.
*
Öte yanda “Farklılıklar içinde birlik”anlayışına rağmen AB’nin kendi içindeki kimlik sorgulaması nedeniyle Avrupa Kimliği’nin inşasında ortaya çıkan farklı modeller Almanya ve Fransa’nın da kendi kimlik anlayışlarında kalmalarını sonuçluyor.
AB’nin ortak bir para politikası olmasına rağmen ortak bir ekonomi programına sahip olmayışı da Avrupa’nın en güçlü iki ülkesi,AB yi şekillendiren ve geleceğinin belirlenmesinde önemli rol oynayan Almanya ve Fransa arasındaki ezeli rekabeti -bu kez,doğalgaz boru hatlarındaki rekabetleriyle müzakere masalarına taşıyor.
*
Almanya Rusya’nın Batı Sibirya kaynağı-Baltık Denizi altından doğrudan kendi topraklarına çektikleri Kuzey Akım boru hattıyla Hollanda,Fransa,Belçika,İngiltere,Danimarka doğalgaz ihtiyacının dörtte birinin sağlanmasında ortaktır-ki, Rusya ileride Kuzey Buz Denizinde bulduğu zengin hidrokarbon yataklarını aynı hattan,sıvı halde Amerika kıtasına,Hindistan ve Çin’e akıtmayı da planlıyor!
Güney Akım boru hattı, Avrupa’nın güney doğusunun enerji ihtiyacını karşılamak üzere yeni ve güvenli sevkiyat kapasitelerinin oluşturulmasını amaçlıyor.
ABD Güney Akım projesinin de realize olması durumunda Rusya’nın AB’nin toplam gaz ihtiyacının yüzde 40’nı sağlama gücüne erişeceği,giderek AB ve NATO’yu da zayıflatacağı düşüncesi ve küresel liderliğini kaybedeceği endişesiyle;
Uzun süredir Polonya,Çek Cumhuriyeti ve Romanya’yı NATO’ya dahil etmek,Ukrayna ve Gürcistan’ın üyeliğini gündemde tutmak suretiyle oluşturduğu nufuz alanından Rusya’yı çevrelemesi ve Rusya’nın Güney Akım boru hattını engellemesinin sonuna mı geldiği görülüyor?
*
Devasa bütçe açığına rağmen hala hüküm verici konumda bulunan ABD’nin yatırım ve talebi arttırmak,işsizliğini azaltmak için çarelerinin giderek tükenmesi-o esnada,
Avrupa Birliğinde de yüksek borç seviyelerinin finansal istikrara zarar vermesi,yüksek işsizlik, büyümenin frenlenmesi,pahalı banka kredileri, borçlarını ödeyebilmek ve büyümek kaygıları yaşıyan ekonomileriyle küresel sermayenin sallantısında;küresel rekabetinde Almanya ayağına kadar gelen fırsatı değerlendirmekten bir an olsun kaçınmıyor!
Alman Kimya tekeli BASF’ın enerji kolu Wintershall Rusya’nın Güney Hattı’na yapım aşamasında katılıyor, Kuzey Akım’da yüzde 15.5’in üzerine,Güney hattında da yüzde 15 hisseyle girerek küresel rekabetinde Alman ekonomisine büyük katkı sağlıyor.
*
Türkiye’nin ABD ve AB’nin desteklediği ve ana hedefi Rusya’ya bağımlılığı azaltmak olan Nabucco doğazgaz boru hattına alternatif olduğu kabul edilen;
Önce Azerbaycan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı’nın inşasına ilişkin mutabakatı ardından Rusya’nın Güney Akım Doğalgaz Boru Hattı’na Karadeniz’deki karasularında inşasına gerekli izni vermesi,Nabucco’nun gerçekleştirilmesini fiilen sona erdiğini mi gösteriyor?
Türkiye bu anlaşmalar vasıtasıyla Azerbaycan ve Rusya’dan bir miktar indirim,gaz alımında Özel Türk şirketlerine anlaşma yapabilmelerini teminen süre almıştır -bu suretle,Türkiye’nin bu kış mevsiminde gazsız kalmaması sağlanmış, Mavi Akım’dan ve Ukrayna’dan doğalgazın gönderilmesini öngören eski kontratlara ek anlaşmalarla doğalgaz sevkiyatını arttırma olanağını bulmuştur.
*
Ne ki doğalgaz hatlarındaki rekabette hem Rusya,hem Almanya hem de Karadeniz karasularında Güney Akımda inşa izni vermemekten aniden U dönüşü yapan Türkiye’nin kazançlı çıkacağı bir sonuc;ABD’nin,Batı’lı müttefikleri ve İsrail ile askeri,güvenlik ve enerji işbirliğinde stratejik ortaklıkları ruhuna asla uygun düşmüyor.
En azından küresel rekabetin ezeli ve ebedi ulusu Almanya’ya karşı müttefik ABD’nin ivmelediği Fransa’da Cumhurbaşkanı Sarkozy’nin soykırımı inkâr edenlerin hapis cezası verilmesi tasarısının yasallaşması henüz sıcaklığını korumaktadır.
Dağlık Karabağ Sorunu’nun çözümünde oluşturulan Minsk Grubunda eşbaşkan Fransa’nın-ilave olarak, bu yasa vasıtasıyla Ermenistan’ın hem Türkiye hem de Azerbaycan’dan toprak talebinden yükselen saldırgan siyasetine verdiği prim ve yarattığı tehdit algısı Azerbaycan’ın Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı yerine Nabucco hattını tercih etmesine yönelik iken-şimdi,durumun Rusya lehinde değişmesi manidardır,”hangi dağda kurt öldü”sorusuna neden oluyor?
*
Büyük güçlerin küresel enerji rekabetinde ancak bir taşeron olan AKP iktidarında Türkiye’nin Azerbaycan ve Rusya boru hatları için mutabakatının serinkanlılıkla izlenmesi gerekiyor.
Çünkü,öte yanda İran’ın “Güney Akım”ı besleyecek olan Trans-Hazar Boru Hattı Projesine tepkisini de hesaba katmak gerekiyor.
İran,Hazar’a kıyısı bulunan devletlerden yalnızca Azerbaycan’ın askeri imkânlarını modernleştirmek amacıyla ABD ile işbirliği yapmasını -üstelik, İsrail’den temin ettiği insansız hava uçaklarıyla hem Ermenistan’da keşif hem de İran’ın nükleer faaliyetleri izlemesinden rahatsızdır.
Yoksa müthiş bir sonuç mu yaşanıyor?ABD Hazar kaynaklarının değerlendirilmesinde düşmanı İran’ı Kafkasya’da pusuya mı yatırıyor?
Bir yanıt yazın