1news.com.tr’nin Diaspora ve Lobi Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Zaur Aliyev ile yaptığı röportajı:
– Azerbaycan diasporasının çalışmalarını değerlendirir misiniz?
– Açıkça söylemesi gerekirse bizim diasporamız henüz tam olarak oluşmamıştır. Yabancı ülkelerdeki diasporamıza ait kurum ve toplulukların sayıca çok olmasına rağmen onların diaspora kuruluşlarına ait bir yapı, belge ve faaliyet programı yeterli değildir.
Diaspora üyelerini bir araya toplamak oldukça zor bir iş. Şunu da itiraf etmek gerekir ki, diplomatik kurumlarımız ve soydaşlarımız diaspora ve milli politika, bunun stratejik hedefleri, felsefi içeriği ve karakterini halen belirleyememiştir. Bu yüzden geçtiğimiz yıllarda kabul edilen önemli belgelerin icrasında ciddi yanlışlar yapılmıştır.
Biz, bunların düzeltilmesi için artık önemli adımlar atabiliriz. Her halde bir diasporamız var ve bu bir gerçektir. Ama diaspora üyelerimiz şimdilik yaşadıkları ülkelerde devlet politikası ve kamuoyunu etkileyecek kadar güçlü değildir.
Çünkü bulundukları yerlerde devletin önemli görevlerinde çalışmıyor, sadece küçük çıkarlar peşinde bölünmüş halde yaşamlarını sürdürmekteler. Biz bir bütün olarak birliğimizi ortaya koyamıyoruz. Bu konuda diasporanın da eksiklikleri var. Çünkü farklı devletlerde temsilcilik faaliyetlerinde bulunan diaspora örgütlerimizin aynı değildir. Bu yüzden genel bağlamda ortak bir uzlaşmaya varmak bir az zor.
Bunun dışında bazı diaspora temsilcileri çalışmalarındaki eksikliklerin mali sorunlardan kaynaklandığını açıklıyorlar. Ama diasporamızın yeteri kadar mali imkanları vardır.
Öte yandan ise diaspora faaliyeti için büyük paralara gerek yok. Para gerektiğinde de onlar büyükelçiliklerimize başvuruyorlar. Sadece istenen paranın iletilmesi bir az zaman alıyor. Bu nedenle gereken acil durumlarda hak sesimizi yaymakta bir az geç kalabiliyoruz. Artık bu gibi sıkıntılarla vedalaşmak için önemli adımların atıldığı bir aşamadayız.
Bilindiği üzere şu anda Azerbaycan diasporasının faaliyetinde bir gelişme, güçlenme ve kalkınma süreci yaşanmaktadır. Geçen dönemlerde Azerbaycanlıların sorunlarının devlet başkanı ve kamuoyuna gereğince iletilmediği gözlemlenmekteydi. Fakat Dünya Azerbaycanlıların 3. Kurultayı sırasında Sayın Cumhurbaşkanı İlham Aliyev yaptığı konuşmada Azerbaycan diasporasının sorunlarını bugün kendi dikkat odağında tuttuğunu açıkça belirtti. Cumhurbaşkanı, bundan sonra diasporamızın bütün yetersizliklerinin ortadan kaldırılması, ilgili tüm sorunların çözümü için gereken mesajı verdi.
– Dünya Azerbaycanlıları Kongresi’nin (DAK -World Azerbaijani Congress) bölünmesi diaspora çalışmalarını nasıl etkiliyor?
- DAK kurulduğu günden bu yana “Nasıl bir örgüt olmalıyız?” sorusunu cevaplamakta hala zorluk çekiyor. Eğer DAK bu soruyu yanıtlayamazsa bugün de, yarın da ve gelecek yıllarda da ciddi sorunlar yaşayabilir. Örgütün aktif üyeleri bile “DAK nedir?” sorusu karşısında acizdirler. Onlar örgütün nereden gelip nereye gideceği konusunda bilgi vermekte zorlanıyorlar. Bu güne kadar tüzüğü çok kez değişen bu kurum misyon ve vizyonunu hala belirleyemiyor. Hedefini ve geleceğini bilmeyen bir kurumun parçalanması kaçınılmazdır. Bu sorunlar çözülmedikçe DAK’ın süregelen örgüt içi tartışmaları devamlı bir hal alacak.
Bunun yanı sıra kurumun bölünmesinde İran, Rusya ve Ermeni faktörü söz konusudur. Çünkü Azerbaycan devletinin güçlenmesi, diaspora faaliyetine önem vermesi, bu doğrultuda çalışmalarını artırması Azerbaycan’a düşman olan devletlerin de doğal olarak aktifleşmesine yol açmış oluyor. DAK bu tür oyunlara gelmemesi için örgüt içi görüş ayrılıklarına son vermesi gerek. Bunun için Azerbaycan’ın milli çıkarları göz önünde bulundurulmalı. Aynı zamanda örgütte İran, Rusya ve Ermenistan ile alakalı şahıslar mutlaka dışarıda tutulmalı.
– Ermenistan ile enformasyon savaşının neresindeyiz?
- İlk önce Ermenilerin psikolojik karakteri hakkında ipuçları vereyim. Ermenilerde dikkat çeken daha bir nokta onların ortak başarılar ve ortak acılar etrafında yoğun birleşmesidir. Ermeniler kendi tarihlerinin bir yalan üzerine kurulu olduğunu çok iyi biliyorlar. Onların kültürü, edebiyatı, dili ve diğer tüm ulusal özellikleri bir çalıntı eseridir.
Bütün bunlara rağmen, Ermeniler “hırsızlıklarını” ustalıkla gizler ve milli konularda seferber olmayı başarırlar. Böyle bir durum karşısında Ermeniler her şey yapmaya hazır. Onlar bu çalışmaları çeşitli dillerde ve dünyanın öncü medyalarında gerçekleştirmektedirler. Ermeni lobisi bu doğrultuda ciddi maddi destek sağlar.
Şu anda bizim diasporamızın Ermeni lobisi ile bilgi mücadelesinde gücü yeteri kadar değil. Çünkü baskı imkanlarımız çok az. Eğer herhangi diaspora sitesine bakacak olursak Karabağ sorununa ilişkin bilgiler var.
Ama ülkemizde yaşanan olayların siyasi analizi ve yorumu çok azdır. Siteler bilgi zenginliği ve içerik açısından da farklıdır. Birçok durumlarda gereken tarihi bilgilerin elde edilmesi sırasında sıkıntıyla yüzleşiliyor.
Hatta bazı diaspora kurumlarımızın milli tanıtım konusunda ciddi eksiklikleri var.
Bunun yanı sıra uluslararası medyaya bağlantımız gerektiği kadar değildir. Dünyanın nüfuzlu gazete ve sitelerinde Azerbaycan hakkında geniş bilgiler yeterince rastlanmamaktadır.
Allaha şükürler olsun ki, Eurovision şarkı yarışmasında birinci olduk.
Şimdi birçok ülke Azerbaycan hakkında yabancı dillerde bilgi bulmak isteseler de arama motorlarında sadece İngilizce, Rusça, Fransızca, Almanca kısa ve bilgiler çıkmaktadır. İspanyol, İtalyan, Macar, Çek, Polonya ve diğer Avrupa dillerinde ise hiç bilgi yer almıyor. Dolayısıyla da bu yönde ciddi açığımız var.
Bugün Azerbaycan diasporasına ait 1000’den fazla site var. Bunların sayısı her geçen gün artmaktadır. Ama kalite ve içerik açısından önemli bir değişlik henüz söz konusu değildir. Azerbaycan’la ilgili her hangi bir site oluşturmak isteyen diaspora örgütlerimiz veya bireylerin karşılaştıkları en büyük sorun Azerbaycan’a ait tarih, kültür vb. ilgili bilgilerin fazla olmamasıdır. Çünkü diğer sitelerden intihal yapılması sonucu içerik aynı oluyor. Dolayısıyla da bizim enformasyon savaşında Ermenilerden üstün olmamızı söylemek sadece saflık olurdu.
– Sizce Azerbaycan gerçeklerinin dünya kamuoyuna iletilmesi ve Azerbaycan diasporasının çalışmalarını etkin kılmak için daha nelere imza atılması gerekir?
- Sanat alanında diaspora temsilcilikleri ile işbirliğine ciddi önem verilmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda onların dayanışmasını sağlamak mümkün olur. Son 15 yıl boyunca Azerbaycan ile ilgili bazı belgeseller hariç bu yönde yetersizlikler hissedilmektedir. Diaspora örgütlerinin sanata çok eğilimli olmalarına rağmen bu konuda önemli adımlar atamamaktadır. Bugüne kadar diaspora temsilcileri yaşadıkları ülkelerde, “Azerbaycan filmleri haftası”nı organize edemiyorlar. Veyahut ta daha çok seyirci kitlesi kazanan yerel yapım bir Azerbaycan filmi için herhangi bir ödül sunmamışlar. Bu yüzden diaspora örgütlerimiz bazı Azerbaycan filmlerinin yabancı dillere çevrilmesi için yardımcı olabilir.
Bunun yanı sıra eğitim alanına da özel dikkat ayırmak gerekir. Gözlemlerimize göre son birkaç yılda Azerbaycan üniversitelerinin diplomalarını almak isteyen soydaşlarımızın sayısı artmaktadır. Onlar için indirimli şartlar sunulabilir. Ayrıca yurtdışında eğitim gören diaspora temsilcileri ile sık irtibatta bulunan öğrencilerimize eğitim aldıkları üniversitelerde Azerbaycan’la ilgili köşe ve stantlar, kitap fuarı, fotoğraf yarışmaları vb. etkinlikler düzenlemeleri için destek sağlanabilir. Ayrıca Azerbaycan ile ilgili bilgi edinmek isteyen yabancılara yadımlarda bulunulması meselesine dış politikamızda önemli yer ayrılması gerekir. Örgütlenme konusunda da bazı olumsuz olgular yok değildir. Bunlara örnek olarak kurumlar arasında ayrımcılığın yapılmasını gösterebiliriz. Aynı zamanda kurumlarda iktidar-muhalefet eğilimlerinin tezahürü diaspora içinde sorunlara yol açıyor. Bu olumsuzlukların önlenmesi için bağımsız siyasi görüşlere bakılmaksızın muhakkak devlet çıkarlarının sağlanması şart.
Bunun yanı sıra dünya Azerbaycanlıları hakkında bir antolojinin oluşturulması ve buraya yurtdışında eğitim alan, çalışan Azerbaycan’ın önemli isimlerinin alınması mümkündür. Ayrıca atılacak iyi adımlardan biri de sıcak hat uygulanmasıdır. Bu diasporanın vatana bağlılığını daha da güçlendirir. Her bir Azerbaycanlı ücretsiz olarak sıcak hat aracılığıyla büyükelçilik veya ülkenin ilgili kuruluşlarını arayabilir.
Bunun dışında ise Azerbaycan diasporasının güçlendirilmesi amacıyla yapılacak en önemli teşebbüs Diaspora Fonu’nun kurulmasının hızlandırılması meselesidir. Bu ilk önce diaspora çalışmaları adına harcanan para ve toplanan malzemelerin kullanılmasında saydamlığı sağlayacak. Aynı zamanda yurtdışında yaşayan soydaşlarımız arasında diaspora çalışmaları için toplanan paraya ilişkin olumsuz söylemlerin sonlandırılmasında da fonun büyük rolü olacaktır.
– Türk Dünyası Birliği adına yapılan çalışmalarda Azerbaycan diasporası nasıl bir role sahip?
Türkçe konuşan diasporaların ortak faaliyet düşüncesinin yalnız Azerbaycan’da yüksek seviyede kabul gördüğü, bu konuda yazıldığı ve bu doğrultuda görüşlerin yayıldığını tam samimiyetimle söyleye bilirim. Azerbaycan’daki bu istek diğer Türk devletlerinde çok az görülmektedir. Bazı sorunlara rağmen Azerbaycan diasporası Türk Dünyası adına yapılan bütün çalışmalarda aktif olarak rol almaya hazırdır.
Tüm Türk Dünyası için gerçekleştirilen yürüyüşler, spor yarışları ve diğer etkinliklerde Azerbaycan diasporası kan kardeşlerimizi her konuda sonuna kadar destekliyor. Azerbaycan’ın diaspora ile ilgili mevzuatında dahi Türk Birliği adına Türk devletleriyle işbirliği için geniş olanaklar sunulmaktadır.
Ama Kazakistan’ın “Oralman”, Kırgızistan’ın “Kayrılman” ve başkalarının ilgili programlarında bu yeterli kadar kapsamlı verilmemektedir. Ancak Türk devletlerinde bu birliği arzulayan binlerce insan vardır.
Dostlarımız sürekli düzenlediğimiz görüşmelerde bu konuda Azerbaycan’ın öncülük etmesi gerektiği kanaatindedirler. Onlar bizim devletimize büyük sevgi ve saygı duyuyorlar. Bu güveni kaybetmeyeceğimize inanıyorum.
Zeka SEFERLİ
MRA
1news.com.tr, 19.08.2011