Hristofyas’ın, AKEL-DIKO-EDEK koalisyonunun bozulmasına neden olan “Dönüşümlü
başkanlık, ağırlıklı oy ve 50 bin T.C. kökenli KKTC vatandaşının adada kalması”
önerisini müzakerelerde sunması, daha evvelki yıldan siyasi krizin gelmekte
olduğunun sinyalini vermeye başlamıştı.
10 Şubat 2010’da Koalisyon ortağı EDEK’in, Rum yönetimi lideri Dimitris Hristofyas’ı, Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat’la
yaptığı adanın birleşme görüşmelerinde Türk tarafına ödünler vermekle suçlayarak
koalisyondan ayrılması gelmekte olan krizin ilk işaretiydi.
Nisan’da KKTC’de yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Rumların beklentilerinin aksine Talat’ın
yenilgiye uğraması ve Eroğlu’nun kazanması her ne kadar başta Hristofyas olmak
üzere Rum siyasileri, sürmekte olan müzakerelerde Türkleri suçlayarak masadan kolayca
kalkabilecekleri düşüncesi ile sevindirmişse de, Eroğlu’nun “Çözüme ulaşana
kadar masadan kalkmayacağım” açıklaması ve Türkiye Hükümetinin de Eroğlu’nu
destekleyen çözüm hedefli mesajlar vererek girişimler yapması, Rum siyasetini
bir o kadar daha sıkıntının içine soktu.
Türkiye’nin bölgedeki durdurulamayan yükselişi, figüranlık rolünü bırakıp önce aktör sonra da senarist olması,
Kıbrıs müzakerelerini de temelden etkilemeye başladı.
Son 60 yıldır Kıbrıs konusunda var olan ve 1968 yılında başlayan müzakerelerde de yoğun bir şekilde etkisini sürdüren
Yunan ve Rum baskısı ve yönlendirmesi, 21. asrın başında bölgede Türkiye’nin
güçlenmesi ile iyice azaldı ve Yunanistan’ın iflası ile de son buldu.
Şimdi hem siyasi hem de ekonomik güç Türkiye’nin elinde.
Rum tarafında evvelki sene sinyal vermeye başlayan siyasi kriz, 2010 Şubatında EDEK’in koalisyondan istifası ile
kendini göstermeye başlarken, Kıbrıs Rum Merkez Bankası Başkanı Athanasios
Orfanidis’in hükümetin bütçede sahtekarlık yaparak AB’yi kandırmaya çalıştığını
açıklaması ile ekonomiyi de içine çekti.
Kısa sürede ortaya çıkan ekonomik kriz, siyasi krizle birleşince ortaya belirgin bir güç kaybı çıktı. Hem siyasi, hem
de ekonomik.
Rum hükümetinin ekonomiyi düzeltmek ve bütçe açıklarını kapatmak için aldığı kesinti tedbirleri bu defa da halkta
tedirginlik yaratmaya başladı.
Birleşmiş Milletler, son 43 yıldır süren Kıbrıs sorunundan bıkmaya başlayıp müzakerelere fiilen müdahale ederek Takvim,
Hakemlik, Uluslararası Konferans ve Referandum yapılması baskısını arttırınca
Hristofyas iyice panikledi. Eski Rum Cumhurbaşkanlarının yaptığı gibi Türkleri
suçlayarak masadan kalkmanın yöntemini bulmaya ve Türklerin kabul edemeyeceği
önerileri masaya koymanın yollarını aramaya başladı.
Türkiye’siz artık dış siyasette ve ekonomide pek fazla etkinlikte bulunamayacağını yavaş yavaş kavramaya başlayan
AB, Türkiye ile müzakereleri yürütmesinde en büyük engeli çıkaran Kıbrıs Rum
tarafına aradan çekilmesi için Rumlar üzerinde baskı oluşturmaya başladı.
AB’nin Kıbrıslı Rumları saf dışı ederek dondurulan başlıkların bir şekilde açılarak katılım müzakerelerinin tekrardan
başlatılabilmesi için girişimler yapmaya başlaması Rumları, Kıbrıs sorununa
barışçıl bir çözüm bulmak için sürdürülen müzakerelerde iyice güçsüz ve
savunmasız bir konuma soktu.
Hristofyas bu baskılardan kurtulabilmek ve masadan Kıbrıslı Türklere her hangi bir ödün vermeden, Kıbrıs Rum
Cumhuriyetinin sahibi olarak kalkabilmek için dört dönüp yollar ararken,
imdadına 11 Temmuz’da E. Florakis deniz üssünde yaşanan patlama yetişti.
Patlamanın arkasından elektrik santralinin devre dışı kalması, sanayinin elektriksizlikten çalışamaz hale
gelmesi, yaz sıcakları, elektrik kesintileri, yüksek orandaki işsizlik ve
siyasi çekişmeler krizin boyunu iyice büyüttü.
BM’nin yıllar sonra ortaya koymayı başardığı müzakere takvimi bu krizlei iyice tehlikeye girdi.
Güya Ekim’e kadar yoğun görüşmeler, Aralık’a kadar Al-ver pazarlığı, yıl sonunda uluslararası konferans ve en son
adım olarak da, Mart ayında referandum planlanmıştı. Ve bundan da Hristofyas’ın
kaçması olanaksız hale getirilmişti.
Ya müzakereler en sona kadar gidecek ve “Birleşik Federal Kıbrıs Cumhuriyeti” kurulacaktı ya da adada iki devletin var
olduğu resmen açıklanacaktı. Özetle Rumlar iyice kapana sıkıştırılmıştı BM
tarafından ve artık kaçma olanakları da hiç yoktu.
Hristofyas, büyük bir olasılıkla, kapalı kapılar ardında Kıbrıs sorununda ortaya çıkacak bir anlaşmayı ileriye götürmesinin ve Rum halkına kabul ettirmesinin ağırlığını kaldıramayacağını belirtecek ve bu nedenle de müzakere
sürecinin Şubat 2013’deki Rum Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonuna kadar
uzatılmasını talep edecek.
11 Temmuz’da E. Florakis deniz üssünde yaşanan patlama gerçekte Kıbrıs Rum tarafına siyasi açıdan altın değerinde bir
fırsat yarattı ve BM planının devre dışı kalabilmesi için bahaneyi
Hristofyas’ın eline verdi.
Kıbrıs sorununun çözümü belli ki birkaç yıl sonraki bir bahara kaldı.
Prof. Dr. Ata ATUN
1 Ağustos 2011
Bir yanıt yazın