“NUTUK” VE AYDİL EROL
Hüseyin MÜMTAZ
NUTUK’un boyuna, enine, incelik, kalınlığına ve yazarın mezhebi ile diline göre her çeşidi piyasada mevcuttur..
İlkokul çocukları için sadeleştirilmişi, ortaokul için geliştirilmişi, üniversite için “sakıncasızlaştırılmışı”, sözcük ve dolayısı ile düşünce ve hayâl ufku daraltıldığı için geçmişini okuyup öğrenmesi ve anlaması istenmeyen “suyunüzerinde yaşayan nilüfer nesli” için de “Türkçeleştirilmişi”….
Ben Türk Tarih Kurumu’nun yayımladığı 4 ciltlik olanını (3’üncü, Belgeler;4’üncü, Dizin) “kullanırım”.
Dil kuyumcusu, Türkçü Aydil Erol her zamanki gibi zahmetli bir işe soyunmuş, alnının akıyla da yükü sırtlayıp kaldırmış.
“BİLGEOĞUZ”dan çıkan (İstanbul, 2011) “NUTUK SÖZLÜĞÜ”nden bahsediyorum.
“Sözlük” resmî tarih hakkında bildiklerinize derinlik katıyor, “Kurtuluş”un keyfine varıyorsunuz.
Elimdeki eser 335 sayfa ama “Sözlük”ü aşmış, “Ansiklopedi” kıvamına erişmiş. Umarım TTK bundan sonraki basımı, onu da dâhil ederek 5 cilt halinde düzenler.
İbretle okuyacağınızı düşündüğüm basit alıntılar yapacağım, gerisi size kalmış..
“İngiliz Muhipleri Cemiyeti: Mütareke döneminde (1918-1922) İstanbul’da kurulmuş olan bu Türk-İngiliz dostluk cemiyetinin pâyitahtta 20’den artık şube açtığı tespit edilmiştir. Anadolu hareketine karşı çıkmış, işgal kuvvetlerine bağlılık göstermiştir. İngiliz istihbarat ajanlarının sızdığı kuruluş, Londra’nın oyuncağı olmuştur. Gaye, Birinci Dünya Savaşı’ndan dünya galibi olarak çıkan İngiltere’ye yaklaşıp Osmanlı Barışı’nı elden geldiğince hafif şartlarla elde etmekti. 1919’da kuruldu, 1922 başlarında çalışmaları sona erdi.”(S. 144)
“Kuvâ-yı İnzibatiye: Dâmât Ferit Paşa’nın Anadolu’da savaşanlara karşı 18.4.1920’de kurduğu örgüt”. (S.178)
“Kuvâ-yı Milliye: Milli kuvvetler, ulusal güçler. 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgali üzerine belirli bir yerden buyruk almadan işgalci düşmanlara karşı pusatıyla ayaklananlara verilen ad. Kuvâ-yı Milliyeciler hem Osmanlı subaylarından hem de Anadolu halkının arasından çıktı. Sonunda Mustafa Kemal Paşa’nın başbuğluğu oluştu. Kuvâ-yı Miliyeci sözü milliyetçi Türk subayları için kullanıldı”. (S.178)
“Kuvâ-yı Seyyare: Gezici güçler, seyyar kuvvetler”. (S.178)
“Kürt Teali Cemiyeti: Merkezi İstanbul’da bulunan, Diyarbakır, Elazığ, Bitlis’te şubeleri olan Kürt Yükselme Derneği. Yaklaşık olarak 1919’un Mayıs’ında kuruldu. Wilson ilkelerinden yararlanarak bağımsız bir Kürt devleti kurmak için çalışıyordu. Jin ve Kürdistan dergileri, düşüncelerini yayımlıyordu. Milli Mücadeleye karşıydı. Vilâyat-ı Şarkiye Müdafaa-i Milliye Cemiyeti ile birleşmeyi kabul etmedi. TBMM kurulunca dağılmak zorunda kaldı.” (S.179)
“Said Molla: Şeyhülislam Cemaleddin’in yeğeni; Mustafa Neşet Molla’nın oğludur. Danıştay Başkanlığı, Adliye Nezareti müsteşarlığı yapmıştır. İngiliz Muhipleri Cemiyeti üyesi ve İngiliz çaşıtı gazetecidir. Kurtuluş savaşı aleyhine çalışanlardandır. İşbirliği yaptığı Papaz Frew’den aldığı paraları ayaklanmalar çıkartmak için Anadolu’da kimi şifreli kişilere yolladığı anlaşılır. Mondros Mütarekesinin imzalanmasından sonra İngiliz elçiliğine sığınır. General Harrington’un verdiği İngiliz pasaportuyla memleketten kaçar. Yüzelliliklerdendir.” (S. 268)
“Yüzellilikler: Lozan anlaşması’na göre ancak 150 kişi cezalandırılıp yurt dışına gönderilebilecekti. Türk Kurtuluş Savaşı’nı baltalamaya yeltenen, yırtınan işbirlikçilerden 150 kişi, 1.6.1924’de çıkarılan Bakanlar Kurulu kararıyla yurt dışına sürüldü. Aralarında Divan-ı Harp Başkanı Nemrut Kürt Mustafa Paşa, Rıza Tevfik, Ali Kemal, Sait Molla, Refik Halid, Kuşcubaşı Eşref, Çerkes Ethem, kardeşleri Reşit, Tevfik, Çerkes
kongresine delege olarak katılan Çerkes ileri gelenleri, Ref’i Cevat, Ferda gazetesi sahibi Ali İlmi Fani vb. vardır.” (S.327)
Gerisi sana kalmış kıymetli okuyucu.. Aydil Erol’a teşekkür edip, âcilen okumaya başla.. 10 Temmuz 2011
57’NCİ ALAY HER YERDE
HEPİMİZ 57’İNCİ ALAY’IN
NEFERLERİYİZ
Bir yanıt yazın