ABD istediği an Ege’yi elektronik ortamda kilitliyor

Birinci nesil ilk savaş jeti Nazi ürünüydü. Şimdi sıra beşinci nesil radara yakalanmayan avcılarda. ABD aktif beşinci nesil savaş uçağına sahip tek ülke. Rusya, Çin, Hindistan ve Kore ensesinde. Fiyatlar ise 100 milyon dolardan başlıyor.

“Hava kumandasına sahip bir düşmana karşı savaşmak zorunda kalan, en modern silahlara sahip olsa bile, ancak modern Avrupa askerlerine karşı dövüşen bir vahşi kadar başarı oranına sahiptir.” Müttefik kuvvetlerin “Çöl Tilkisi” lakabıyla andığı Nazi Generali Erwin Rommel, hava kuvvetlerinin etkisini bu sözlerle anlatıyordu. Britanya üzerindeki yetersiz hava üstünlükleri, Naziler’in adayı işgalini imkansız kılmış ve savaşın seyrini değiştirmişti. Almanlar, II. Dünya Savaşı’nın sonuna doğru hizmete soktukları ilk jet avcı uçağıyla (Messer-schmitt Me 262) kaderlerini belki değiştiremediler fakat havacılıkta yeni bir dönemin kapılarını araladılar.

CNBC-e Business dergisinden Özgür Taşpınar’ın haberine göre, birinci nesil savaş jetleri, kullanılabilir yaşam süreleri saatlerle sınırlı, motorları kırılgan ve hantal, kısaca mükemmellikten uzak makinelerdi. Ancak aradan geçen sürede ortaya çıkan tüm bu handikaplar bugün artık birer nostaljik ayrıntı.

TEK ‘GÖRÜNMEZ’ ABD
ABD ve SSCB’nin başı çektiği iki kutuplu dünyada dört jet uçağı nesli havalandı. Bugünkü kapışma ise beşinci nesilde. Üstelik Çin ve Hindistan gibi nüfusları neredeyse dünyanın yarısı eden iki güçlü figür daha var yarışta. Dün hız için kafa yoran mühendisler bugün görünmez olmanın peşinde. Şunu belirtmekle fayda var. Söz konusu olan yüzde 100 bir görünmezlik değil. Hedef, radardaki görüntüyü mümkün olduğunca küçülterek uçağı hemen hemen görünmez kılmak. Amerika yarışta bir adım önde. Zira aktif olarak kullanılan tek beşinci nesil jet F 22 Raptor’a sahip. Diğerleri ise ya geliştirme aşamasındalar ya da yeni yeni test için havalanıyorlar.

TÜRKİYE 2015’TE İLK UÇAĞI BEKLİYORDU AMA
Peki, Türkiye resmin neresinde? Durumu “şimdilik belirsiz” diye bir kenara not edelim. Jet filosunun omurgasını, yani elindeki dördüncü nesil F 16’ları geleceğin avcı uçağı F 35’lerle değiştirmek isteyen Türkiye, 1998’den bu yana Müşterek Taarruz Uçağı Projesi’nin (JSF) ana ortağı. Ancak geçtiğimiz aya kadar yaşanan gelişmeler Türkiye’yi şimdilik projenin dışına itmese de siparişlerini ertelemek durumunda bıraktı. Türkiye, ilk uçağı 2015’te teslim almayı planlıyordu ama beklemediği engellerle karşılaştı.

BİR F 35’İN MALİYETİ 137 MİLYON DOLARA ÇIKTI
Önce maliyetler gerekçe gösterilerek 4 milyar dolarlık ek faturayla yüzleşmek zorunda bırakıldı. Başlangıçta programa katkı ve 116 uçak alımı için ayrılan 11 milyar dolarlık bütçe şimdiden 16 milyar dolara ulaştı. Bir başka deyişle bir F 35’in Türkiye’ye maliyeti kabaca 137 milyon dolara yükseldi. Üstelik Türkiye, bu maliyeti göğüslemeyi kabul etse bile asıl soru işareti, kod transferinde. Türk tarafı ısrarla F 35’in yazılım kodlarını isterken Pentagon da aynı kararlılıkla bu talebe kırmızı ışık yakıyor. Amerikan yönetimi aslında açıkça, “Bu uçak ile istemediğim hiçbir hedefi vuramazsın” diyor.

‘TÜM EGE’Yİ KİLİTLEDİK’
Geçtiğimiz ay Türkiye’ye gelen Lockheed Martin Başkan Yardımcısı Stephen O’Bryan da “Fiyat sorunu halledilir fakat kodları vermeyiz” mealinde açıklamalarda bulundu. İlginç olan ise Ankara’nın endişelerinin sürpriz bir isim tarafından teyit edilmesi. Nisan’da Amerikan Crash dergisine konuşan Yunanistan Başbakan Yardımcısı Teodoros Pangalos, neredeyse Türkiye’nin ekmeğine yağ sürdü:

“Dışişleri Bakanı olduğum dönemde yaşanan (1996) Kardak krizinin sona ermesinde önemli payı bulunan ABD’li diplomat Richard Hollbrooke ile beş-altı yıl sonra New York’ta buluştuk. Bana, Amerikalıların, Türk ve Yunan savaş gemilerinden fırlatılacak roketlerin hedefi vurmaması için tüm Ege’yi elektronik cihazlarla kilitlediklerini anlattı.”

Türkiye’nin başına gelenler bu tip projelerde yaşananlara basit bir örnek sadece. Ek faturalar, siyasi ve askeri ilişkiler, teknoloji casusluğu gibi etkenler düşünülünce, bu alanda bürokrasiye mühendislikten daha fazla iş düştüğünü söylemek herhalde yanlış olmaz.

HAVADA REKABET BİTMEYECEK
Rusya’nın ilk beşinci nesil savaş uçağı T 50 test uçuşunu 2010 Ocak’ta gerçekleştirdi. Geliştirme çalışmalarına 2002’de Sukhoi tarafından başlanan çift motorlu jetin göğe yükselmesi SSCB’den bu yana yeni bir savaş uçağı tasarlayamayan Rusya için büyük önem taşıyor. T 50 ile Rusya, ABD ve müttefiklerine bir anlamda selam yolluyor. Uçağın 2015’te seri üretime geçeceği fakat motorunun tam hazır olmadığı söyleniyor. Rusya ve projenin diğer ortağı Hindistan’ın cebinden geliştirme için 8-10 milyar dolar çıkacağı tahmin ediliyor.

Çin geçen Ocak’ta gövde gösterisi yaptı denebilir. Nazire yaparcasına ABD Savunma Bakanı Robert Gates’in Çin ziyaretinde havalanan J-20, 15 dakika gökte süzüldü ve başarıyla piste indi. F 22 Raptor’a benzeyen çift motorlu ve tek mürettebatlı uçağın, Chengdu Aircraft tarafından 2019’a kadar operasyonel hale getirilmesi bekleniyor. İlginç olan ise radara yakalanmayan J-20’nin bu teknolojisi hakkındaki iddialar. 1999’da Yugoslavya’da düşürülen Amerikan F 117’nin teknolojisinin Çinli ajanlar tarafından çalındığı öne sürülüyor.

Tek kişilik, çift motorlu F 22 Raptor, ilk beşinci nesil jet. 1997’de ilk uçuşunu yapan Lockheed Martin üretimi F 22, tasarımı ve kompozit malzemeler sayesinde çok düşük radar izi bırakıyor. F 22’nin dezavantajı ise maliyeti. 65 milyar dolara geliştirilen uçağın birim fiyatı 360 milyon dolar. Bir saatlik uçuştan sonra 30 saatlik bakım gerektirmesi ve havadaki her saatinin 44 bin dolara mal olması da cabası. 2012 itibariyle 187 uçaktan sonra üretimin bitirilmesi planlanıyor. İhracatı ise yasak.

ABD’nin son insanlı savaş uçağı olarak gösterilen F 35’in üretiminde dokuz ülke yer alıyor. Üreticiler arasındaki Türkiye uçuş kodlarını alamadığı için siparişini şimdilik erteledi. Lockheed Martin lisansı altında ortaya çıkacak tek kişilik ve tek motorlu F 35, silah istasyonlarını gövde içinde bulunduruyor. Proje maliyeti 40 milyar dolar hesaplanan uçağın üç versiyon (F 35A Geleneksel kalkma ve inme, F 35B Kısa kalkış dikey iniş, F 35C Uçak gemileri için) üretilmesi planlanıyor. (CNBC-E Business)