Wikileaks’in sızdırdığı, ABD büyükelçiliklerine ait belgelerin arasında, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev hakkında çok ilginç bir belge ortaya çıktı. Bakü Büyükelçiliği’nden Washington’a gönderilen belgede, Aliyev’in iç ve dış politikada ortaya koyduğu politika, “Baba” filmindeki Corleone ailesindeki Michael ve Sonny kardeşlerle karşılaştırılmasına neden olmuş.
Belgede yer alan ifadeler şöyle:
İlham Aliyev’in dikkat çekici yönetim şekli, (adı verilmeyen) eski kabine üyelerinden biri tarafından titizce özetlendi. YouTube’da yer alan “eşek videosuna” Aliyev’in sert tepkisini belirten kaynak, “O Michael Corleone değil, o Sonny” dedi.
Gürcistan’a eşek ihraç edildiğini iddia eden, aynı zamanda sivil toplum örgütlerine yapılan baskıyı eleştiren iki aktivist, eşek kostümleriyle YouTube’a video koymuştu. Bir restoranda saldırıya uğradıktan sonra gözaltına alınan aktivistler, dört ay tutuklu kaldıktan sonra uluslararası baskıların artmasının ardından gerekçe verilmeden serbest bırakıldı.
ORGANİZE SUÇ HÜKÜMETİ
Bakü’de, “Baba” analojisi sadece Aliyev için değil, filmde Corleone ailesinin başı olan ‘Vito Corleone’ karakterine karşılık gelen babası Haydar için de gerçekleri ifade ediyor gibi görünüyor.
Aliyev, babasının 2003’teki ölümünün ardından tartışmalı bir seçimle göreve geldi. 41 yaşında babasının yerine geçen “playboy” imajına sahip Aliyev, günlük 1 milyon varil kapasiteli petrol boru hattı projesiyle, Azerbaycan’ın omurgasını oluşturacak resmi ve gayri resmi hazinenin ülkesine akmasını sağladı.
Aliyev babasının kabinesinin büyük bir kısmını korudu. Başbakan, oldukça zayıf ve göstermelik bir pozisyona sahip. Aile bağlantıları, Aliyev hanedanlığının devam etmesi, muhalefetin güçlenmesi ve titiz bir himaye/koruma ağının oluşturulması, Aliyev hükümetine bir “organize suç örgütü” görünümü kazandırdı. Bazı analistler ise Aliyev’in mafya benzeri bir role büründüğünü düşünüyor.
GÜÇ DENGESİ KURMAK
“The Godfather Doctrine” adlı kitapta anlatılan Corleone kardeşler ile Aliyev’in iç ve dış politikadaki yaklaşımları uyum gösteriyor. Kitapta Michael, kendi gücünün sınırlarını bilen, kişisel meseleleriyle işini birbirine karıştırmayan, güç dengesi kurabilen biri olarak tanımlanıyor. Sonny ise kardeşinin tersine atılgan, düşünmeden hareket eden bir karakter. Onun için iş hayatı kişisel bir mesele.
Azerbaycan’ın bağımsızlığını koruma ve artırma amacı güden Aliyev, ülkesinin doğalgaz ve petrolünü Rusya’dan bağımsız Batı’ya aktarmak istiyor. Diğer yandan, Rusya ve İran arasında gidip gelirken saldırganlık ve taviz verici bir yaklaşım sergiliyor. Örneğin,Rusya’yı Ermenistan’a silah satmakla suçlarken, Moskova’ya yaptığı ziyaretlerde ilişkilerini iyi tutmaya ve enerji alternatiflerini korumaya çalışıyor.
Aliyev aynı zamanda, dış politikada “iş ve kişisel meseleleri” ayrı tutmayı başarıyor. Ermenistan’ın işgal ettiği toprakları güç kullanarak alma hakları olduğunu belirten Aliyev, aynı zamanda Minsk Grubu’nun teklifleri üzerinde iyi bir çalışma gösterdi ve Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan ile uyumlu bir ilişki kurdu. Benzer şekilde, Dağlık-Karabağ sorununun çözümüne Türk-Ermeni girişimlerini dehşetle izlese de, Türkiye’yle enerji görüşmelerini sürdürüyor.
‘KIZ KARDEŞİME BİR DOKUNURSAN…
Aliyev’in iç politikaları, dış politikadan tamamen farklı bir çizgi seyrediyor. Ülkesinin demokratik hareketine ve Batı’ya yaklaşımına zarar veren otoriter yaklaşımı, eşek ithalatını eleştiren iki aktiviste gösterdiği intikam alırcasına sert tepkiden açıkça anlaşılıyor. Bir nevi, “Kız kardeşime bir dokunursan seni vururum” düşüncesi hakim.
Aliyev’in amacı, hanedanlığını muhalefetle karşılaşmayacağı bir politik çevrede sürdürmek. Mart 2009’da yapılan ve devlet başkanlığı hizmet süresi limitlerini kaldıran referandum bunu gösteriyor. Akıcı İngilizcesi ve şık giyimiyle Batılı liderleri konuk eden Aliyev’in, dış politikadaki hassas yaklaşımını iç politikada göstermemesi, bu iki gerçekliğin nasıl var olduğuna dair soru işaretleri doğuruyor.
HANEDAN NASIL ÇÖKER?
Belgenin yorum kısmında şu ifadeler yer alıyor: Aliyev’in iç politikalarını, dış politikalarına benzer bir şekilde yürütmesi en çok ABD’ye yarar. Ancak tam ölçekli bir demokrasi dönüşümü yaşanması düşük bir olasılık. Olumlu bir değişim, Aliyev’in muhaliflerin kapladığı politik alana yeni fikirlerin bulunduğu ve ulusal çıkarlara politikalara karşı uyarıda bulunan bir yer olarak görebilmesi. En azından bu dönüşüm İlhan Aliyev döneminin sonrası için Azerbaycan’ı hazırlıklı kılabilir.
Burası Baba analojisinin parçalanmaya başladığı yer. Azerbaycan’da, baba ve oğluna sadık sanışman rolünü, Cumhurbaşkanlığı İdaresi Başkanı Ramiz Mahdiyev tarafından oynanıyor (filmdeki Tom Hagen karakteri).
Aliyev’in demir yumruk niteliğindeki birçok kararı kendi kendine mi aldığı belirsiz. Gazetecilerin tutuklanmasında Mehdiyev’in parmağı var gibi görünmüyor. Eğer, 47 yaşındaki Aliyev’in iktidarı onlarca yıl sürecekse, 71 yaşındaki Mehdiyev yanından gittiği zaman kimden yardım isteyeceği belirsiz.
Yazıları posta kutunda oku