Iran provakasyon yapa bilir

Gulnara Inanc

wwww.ethnoglobus.com Uluslararasi online haber ve arastirma merkezinin direktoru

Azerbaycan, mete62@inbox.ru

TURKSAM bashkani Sinan Oganin www. novosti.az ucun ozel reportaji

1.Rusiya Turkiye yaxinlasmasinin Kafkaslardaki siyasi ve herbi stabilliye ve Garabaq danisiqlarinda hansi tesiri ola bilir?

Sinan OĞAN: Türkiye ile Rusya arasında Vladimir Putin’in 1999 yılı sonunda iktidara gelmesinden beri giderek artan bir ivmede yakınlaşma ve ilişkilerini geliştirme çabası mevcuttur. Bu karşılıklı çabalar önemli başarılar elde etmiştir. Bugün Vladimir Putin’in once Başkan ve sonra da Başbakan olarak Recep Tayyip Erdoğan ile geliştirdiği ve sürdürdüğü ilişkileri Başkan Dmitri Medvedev’in de sürdürdüğü görülmektedir. Rusya ile Türkiye’nin ekonomik ve coğrafi olarak birbirlerini tamamlayan bir yapıda olması sebebiyle iki ülke ilişkileri sorunsuz bir şekilde gelişmektedir. Örneğin Çin ile durum farklıdır. Zira Türkiye ile Çin her alanda birbirini tamamlayan yapıda değildir ve her alanda rekabet sözkonusudur.

Bu sadıklarıma ilave olarak Çin’in bölgede giderek güçlenmesi Rusya için de bir tehdit olarak ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Ayrıca Dmitri Medvedev’in daha liberal olması ve Batı dünyası içinde yer alma isteği rusya ile Batı ilişkilerini de geliştirmektedir. Bu durum ister istemez Türk-Rus ilişkilerini müsbet etkilemektedir. Türkiye ile Rusya arasındaki bütün bu gelişmeler ise kaçınılmaz olarak Dağlık Karabağ sorununun çözülmesinde müsbet tesirini göstermektedir. Rusya’nın bu konuda Türkiye ve Batı ile yakın ilişkide olması Rusya’yı bu konuda çözümden yana düşünen bir ülke konumuna getirmektedir.

2. Turkiye dishisleri bakani Ahmet Davutoqlu 27 nisanda bilirib ki, Nahcivanin guvenliyi Turkiyenin guvenliyidir. Nahcivanin Azerbaycanla sinirlari olmadiqindan o, Ermenistanin tecavuz tehlukesi altindadir. Bu menada Turkiye, Azerbaycan ve Nahcivan arasinda askeri anlasma guvenlik aleti ola bilir. Iran terefi Ankaranin bunu etmeyeceyini bildirib.

Sinan OĞAN: Nahçivan geçmişti olduğu gibi bugün de Kars ve Moskova anlaşmalarının bir gereği olarak Türkiye’nin garantörlüğü altındadır. Bu sebeple hangi ülkeden gelirse gelsin Nahçivan’a yağılacak bir saldırı doğrudan Türkiye’ye yapılmış sayılmaktadır. Ermenistan’da bunu bildiği için asla Nahçivan’a doğrudan saldırma cesareti gösterememektedir. Sadece geçmişte yapılan anlaşmalar değil, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra hem Azerbaycan ve hem de Nahçivan ile yapılan anlaşmalar Nahçivan’ın türkiye’nin garantisi ve koruması olatında olduğunu bird aha göstermiştir.

3.Bununla yanasi Daqliq Qarabaq munaqise zonasina rus askeri guclerin yerleseceyi de bildirilir. Iran resmileri ise ABD askeri guclerinin isqal altinda olan Fizuli bolgesine yerlesmek istediyini, amma Iranin buna qarsi cixacaqini bildirib.

Sinan OĞAN: Çatışma bölgesine herhangi bir ülkenin askerinin yerleştirilmesi için once tarafların rızası ve sonra da uluslararası bir mutabakatı zorunlu kılmaktadır. Dolayısıyla da bu bölgeye sadece Rus askerlerinin yerleştirilebilmesi çok mümkün değil. Sadece Rus askerleri değil tek başına ABD askerlerinin de yerleştirilebilmesi olası değil. Muhtemeldir ki, bir barış anlaşmasının imzalanmasının ardından içeriisnde Türk, Rus, ABD, Avrupa ve diğer bazı ülke askerlerinin de olacağı çok uluslu bir Barış Gücü askerleri yerleştirilebilir. Ama ister çok uluslu barış gücü askeri olsun, isterse de tek bir ülke askeri olsun (örneğin ABD, Rus, Türk) İran’ın hiçbir şekilde itirazı söz konusu olamaz. Olsa bile hiçkimse bunu dinlemez.

4.Turkiyenin NATO devleti olmasi ve onun Azerbaycan terefden Iran sinirina gelmesi Iranin cembere alamaq ucun cehd kimi gorunur. Gorunduyu kimi DQ munaqishesi ABD Iran arasinda gerginliyin ortasina cekilir.

Sinan OĞAN: Türkiye’nin NATO üyesi olması onun İran’ı çevrelediği anlamına gelmez. Türkiye ile İran zaten komşudur ve uzunca da bir sınıra sahiptir. Ancak ABD’nin Dağlık Karabağ sorununun çözülmesinden sonra Azerbaycan’da daha fazla nüfuz kazanma isteği, belki de bu ülkede bazı birlik bulundurmak isteği İran tarafından şüphesiz ki, çok hoş karşılanacak bir durum değildir. Ancak Azerbaycan bağımsız bir devlettir ve kararlarını da bağımsız bir şekilde vermektedir. ABD için Dağlık Karabağ sorunu ve Türk-Ermeni ilişkileri çözülmesi gereken bir sorundur. Çünkü ABD’nin asıl üzerine gitmek istediği konu İran meseledir. Ama bunu için de hem Dağlık Karabağ sorununun ve hem de Türkiye ile Ermenistan arasındaki sorunların çözümünün gerçekleşmesi gerekmektedir.

5. Bu arada Israil ve ABD herbi gemileri Irana garsi embarqo`nu kontrol etmek icin Fars korfezine yaxinlasib. Iran ise profakasyon zamani Tehran Qarabaq munaqisesinin Ermenistan terefinden baslanmasina tehrik ede bilirmi?

Sinan OĞAN: İran bölgede dikkatleri başak konulara çekme konusunda son derece uzmanlaşmıştır. Örneğin bütün dünyanın dikkati İEan’a karşı ambargo üzerine yoğunlaşmışken birden bire Gazze’ye yardım götüren Türk gemilerine İsrail saldırıları oldu. Türkiye’de bir kısm uzmanlar bu yardım gemilerini organize eden kişiler ile İran arasında sıkı ilişkiler olduğunu iddia etmektedir. Yarın İran sıkıştığı bir noktada dikkatleri başak yöne çekmek için Dağlık karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında bir savaşın başlamasına sebep olabilecek bazı provokasyonlara da girişebilir. Bunu için İran’în çok iyi ilişkiler içerisinde olduğu Ermenistan’I provokatif adımlar atma konusunda cesaretlendirebilir.