ABD: Füze Savunma Kalkanı Konusunda Anlaşma Yakın

ABD ve NATO’daki müttefiklerinin, Avrupa’da oluşturmak istedikleri füze savunma kalkanı konusunda bir anlaşmaya yakın oldukları bildirildi.

Adlarını açıklamak istemeyen bazı ABD’li yetkililer, böyle bir anlaşmaya varılmasının, ABD-NATO askeri ilişkilerine yeni bir güç ve kararlılık kazandıracağını ve ABD Başkanı Barack Obama’nın Rusya ile ilişkileri geliştirme siyaseti için de bir test olacağını belirttiler.

Yetkililer, sözkonusu anlaşmanın, muhtemelen Cuma günü Portekiz’in başkenti Lizbon başlayacak ve iki gün sürecek (19-20 Kasım) NATO zirvesinde mühürleneceğini ifade ettiler. Yetkililer, bu anlaşmanın, NATO’nun, soğuk savaşın sona ermesinden sonra ortaya çıkan “Yeni STratejik konsept” belgesinin bir parçası olacağının altını çizdiler.

Lizbon’da düzenlenecek, Obama ve NATO’nun 27 devlet ve hükümet başkanlarını biraraya getirecek olan zirvede, “Yeni Stratejik Konsept” belgesinin kabul edilmesi bekleniyor. Zirveye katılanlar, İttifakın Afganistan’daki varlığının geleceğinden füze kalkanına, Rusya ile ilişkilerden, savunma harcamalarının yeniden yapılandırılmasına kadar son derece kritik konularda karar alacak ve NATO’nun bugün karşı karşıya olduğu birçok soruna çare bulmaya çalışacak.

Cumartesi günü, Obama, NATO-Rusya Konseyi toplantısı çerçevesinde biraraya geleceği Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev ile füze kalkanı konusunu ele alacak.

ABD’nin Avrupa’ya yerleştirmeyi planladığı füze kalkanı, Moskova ile NATO arasındaki ilişkilerin bel kemiğini oluşturuyor. ABD, İran tehdidine karşı kalkanın koruma sağlayacağını düşünürken, Moskova Tahran’dan herhangi bir tehdit olmadığına inanıyor.

Haber Türk televizyonunda yayımlanan “Basın Kulübü” programına katılan Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, NATO’nun kuracağı füze savunma sistemiyle ilgili Türkiye’nin, herhangi bir komşu ülkeyi “tehdit tanımlaması ya da hedef tanımlaması” içinde görmek istemeyeceğini bildirdi.

Davutoğlu, “Herhangi bir üye ülke şunu derse, ‘biz x ülkesinden tehdit algılıyoruz’. Bu tehdide karşı tavır almak bütün üyelerin sorumluluğundadır, ancak bugün böyle bir tehdit söz konusu değil” dedi.

FÜZE SAVUNMA KALKANI

ABD ve NATO’daki müttefiklerinin, anlaşmaya yakın oldukları füze savunma sistemi konusu, ABD Başkanı Ronald Reagan dönemine (1981-1989) kadar uzanıyor. “Yıldız Savaşları” olarak da adlandırılan bu proje, ABD’yi bir olası füze saldırısına karşı koruyacak bir sistemin geliştirilmesini amaçlıyor.

Yıllar sonra Başkan George W. Bush, bu projeyi yeniden canlandırmış ve 2008 NATO Bükreş zirvesinde müttefiklerinin desteğini de sağlamış, ancak iktidardaki ömrü projeyi tamamlamaya yetmemişti.

Ruslar, proje çerçevesinde, savunma silah ve radarlarının Polonya ve Çek Cumhuriyeti’nde konuşlandırılmasına itiraz etmişlerdi.

Bush’tan sonra Beyaz Saray’a seçilen Barack Obama ise hem Rusya ile ilişkileri geliştirmek, hem İttifak içindeki endişeleri gidermek amacıyla projede köklü değişikler yaptı, Doğu Avrupa’da konuşlandırmadan vazgeçti ve hayata geçirilme süresini evrelere bölerek uzattı.

Obama, öte yandan, konuyu bir ABD girişimi olmaktan çıkartıp, NATO projesi haline getirdi. Sistemin amacı, NATO ülkelerinin nüfus ve topraklarını olası bir füze saldırısına karşı korumak olarak biliniyor.

-“YENİ STRATEJİK KONSEPT”-

Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı (NATO) 1949’da Washington’da imzalanan antlaşmayla kurulduğunda, herhangi bir stratejik konsept belgesi yoktu.

Esasen 1991’e kadar da İttifak’ı yönetenler NATO’nun 4., 5. ve 6. maddelerinde tanımlanan görev alanı ve coğrafi alan dışında bir arayışa girmediler. Söz konusu maddeler, NATO’ya, üyelerini silahlı saldırıya karşı korumaktan başka bir görev vermiyordu.

Soğuk Savaş sona erip de Sovyetler Birliği’nden algılanan tehdit ortadan kalkınca, ABD NATO’yu, Soğuk Savaş sonrası dönemin “yeni tehditleriyle” mücadele edecek biçime dönüştürme kararı aldı ve “Yeni Stratejik Konsept” kavramı da bu noktada ortaya çıktı.

NATO önce 1991’de, ardından da 1999’da “Stratejik Konsept” adı verilen belgeler yayınlayarak, kendi görev tanımını ve coğrafi alanını genişletti. Bu yeni düzenlemelere göre, terörle mücadele, uyuşturucu ve insan kaçakçılığı, etnik/dinsel çatışmalara son verme gibi konular İttifakın görev tanımı içine sokuldu.

AA