İsrail’de Çerkez festivali

Rafael SADİ

İsrail’de Çerkez festivali

RAFAEL SADİ

Birinci Çerkes festivali Cuma akşamı İsrail’in iki Çerkez Köyünden biri olan KFAR KAMA‘da NAF FOLKLOR EKİBİNİN gösterisi ile açıldı.

Festival süresince Kfar Kama ve Rihana köylerinde değişik şenlikler ve etkinlikler yer alacak. Festival 26 Temmuz’a kadar sürecek.

Kfar Kama İsrail’in Kuzeyinde Afula şehriden sonra gelen KFAR TAVOR köyünden 4 kilometre sonra oldukça temiz kendine özgü mimarisi ve samimi dost insanları ile oldukça büyük bir yerleşim merkezi. Kfar Kama nüfusu yaklaşık 3 bin kişi, ikinci Çerkez Köy‘ü olan Rihana ise 2 bin kişilik bir yerleşim birimi.

Çerkezler İsrail topraklarına 135 sene kadar önce Rusya Çar’ının mezaliminden kaçarak gelmişler. Yaşadıkları ülke yönetimlerine sadakatleri ile bilinen bir topluluk Çerkezler. Çerkezler İsrail’de oldukça saygın ve sevilen bir toplum. Ülkenin sadık ve eşit vatandaşları olarak kabul görmekteler ve İsrail vatandaşları gibi Askerlik yapıyorlar.

Çerkezler oldukca eski bir halk, tarihleri M.Ö. 3000 yılına kadar gidiyor.

Kendi lisanlarında Adige deniyor Çerkez halkına.

Kafkas halklarından olan Çerkezler M.Ö 800 yılında Kimmeryalılar ile (Caonan’ın memleketi) M.Ö. 600 yılında ise Kuzeyte İSKİTLER, Karadeniz kıyısında ise Grekler ile komşuydular.

Kabartay-Rus dostluğu 18.yüzyıl ikinci yarısına (1774′te Kabardiya ve Osetya’nın,1783′te de Kırım’ın Rusya’ya ilhak edilmesine) değin sürdü.1774 sonrasında Osmanlı-Rus dengesi, Osmanlılar aleyhine bozuldu, onun yerini Batı-Rus dengesi aldı. Osmanlı Devleti, bu yeni denge içinde zayıf bir tampon devlet konumuma geldi. Dolayısıyla Çerkezlere gerekli yardımlarda bulunamadı.

Kırım Savaşı ve sonrasındaki Çerkez sürgünü 1853-56 Kırım Savaşı sırasında Çerkezler, Müttefik baskısı nedeniyle Rusların tahliye ettikleri kıyı kalelerini, bu arada Novorossiysk kenti ile Taman Yarımadası‘nın bir bölümünü geri aldılar. Ama Müttefikler’in savaşa son vermeleri, kendi çıkarları ile yetinmeleri sonucu, Çerkezler ve Şamil kuvvetleri, eşitsiz olarak Ruslarla başbaşa kaldılar.

Çerkezler Osmanlı topraklarında

Asıl Çerkez nüfusu ise deniz yoluyla Osmanlı topraklarına deporte (sürgün) edildi. Gemilere bindirilen Çerkezler, Karadeniz’in Anadolu kıyılarındaki limanlara (Batum, Trabzon,Adapazarı (Sakarya) Ordu, Samsun, Sinop ve şimdiki Akçakoca) çıkarıldı. Bir bölümü de Burgaz, Varna ve Köstence‘ye götürülerek Balkanlar’a yerleştirildi. Göç sırasında açlık ve salgın hastalıklar yüzünden çok sayıda Çerkez öldü. Balkanlar’a yerleştirilen Çerkezler de, 1878 Berlin Antlaşması gereğince, yeniden Osmanlı Asyası ve Afrikası topraklarına göç ettirildiler. Bunlar Anadolu, Kıbrıs, Suriye, Ürdün, İsrail ve Mısır gibi boş yer bulunan hemen her yere dağıtılarak yerleştirildiler. Anadolu’ya göç ettirilenler, yoğun olarak Orta ve Batı Karadeniz, Kuzeybatı, Batı, İç Batı, İç Doğu, Orta Anadolu ve Doğu Akdeniz’e, Bingöl ve Bitlis’e yerleştirildiler.

Sürgün ve yerleştirme giderleri Osmanlı Hükümeti’nce karşılandı. İşte Çerkezlerin İsrail macerası böyle başlamış oluyor.

Dün 8 araçlık bir arkadaş konvoyu ile 30 kişi kadar hepimiz Türkiye doğumlu Türk Yahudileri ilgimizi çeken bu etkinliği göremeye gittik.

İnsanlar çok düzgün be iyi niyetli karşıladılar.  Kendilerinin insa etikleri ÇERKEZ TARİHİ anlatan bir müze oluşturmuşlar. Hatta müzenin girişindeki avluda oldukça renkli bir folklor gösterisi takdim ettiler ve bunu müteakip kçyün içinde dağilmış olan çeşitli birimleri ziyaret ettik.

Çerkez Peyniri, Çerkez gözlemesi ile Çerkez Kısır‘ı yedik üzerine serpilmiş Çerkez Peyniri ile.

Çerkez tavuğu yemedik çünkü lokantalar kapalıydı. Sanırım bu sevimli köy’ü yeniden ziyaret etmek için bıraktığımız bir bahane. Ek’teki resimler benim anlatacaklarımıdan daha güzel sanırım .

FOTOĞRAFLAR: Aslı ELİTSOY-Viket SADİ