NATO ve Afganistan kayiplari

Amerika ile müttefiklerini siyasi, ekonomik ve askeri neticeleri itibari ile Afganistan’da Vietnam’dan daha küçük bir hezimet beklemiyor.

Bir taraftan Amerika bir dört yıldız generali görevden alıp bir diğerini yerine getirerek Afganistan’daki askeri hiyerarşisini düzene sokmaya çalışırken Afganistan’daki savaş hız kesmiyor: Aksine daha da fazla can alarak ve günden güne daha da şiddetlenerek devam ediyor.

İstatistik verirken, özellikle de Amerika’nın müdahil olduğu savaşlarda, Amerikan kayıplarını öne çıkarıp diğer tarafın askeri ve sivil kayıplarının önemsenmemesinin midemi bulandırdığını söylemeliyim. Bununla ilgili, özellikle de sivil kayıplar ve perde arkası ile ilgili bir analiz yazmakta olduğumu belirtmeliyim.

Konumuz Amerikan ve koalisyon güçleri kayıpları olduğu için, bu konu ile ilgili, Batılı kaynakların ilan edilen rakamlar üzerinden derlediği istatistiklere baktığımızda savaşın koalisyon güçleri aleyhine nasıl ölümcül bir hal aldığını açık ve seçik bir şekilde görmemiz mümkün olmaktadır.

Amerika öncülüğündeki koalisyon güçlerinin 2001 de başlayan Afgan savaşında bu güne kadar verdikleri askeri kayıplar 1149 u Amerikalı olmak üzere 1891 kişidir. Amerika’dan sonra en büyük kaybı 309 askerle İngiltere vermiştir. 10 yıllık savaşta yıllık ortalama asker kaybı 189,1 asker, aylık ortalama asker kaybı 16,58 asker ve günlük ortalama asker kaybı ise 0,54 askerdir.

Oysa son beş yıla ve özellikle de son altı aya baktığımızda kayıplar ve dolayısıyla da oranlar dramatik ve ürkütücü bir oranda büyümüştür. İlk beş yılda toplam koalisyon askeri kaybı sayısı sadece 329 asker iken bu sayı son beş yılda 4,74 kat artarak toplam 1562 askere ulaşmıştır. Son beş yılda yıllık asker kaybı oranı ise 312,4 askere, aylık asker kaybı oranı 28,9 askere, günlük asker kaybı oranı 0,95 askere çıkmıştır.
Son altı ayın rakamları ise daha düşündürücüdür: Son altı ayda savaşın neredeyse ilk beş yılında ölen kadar, 322 asker öldürülmüş, aylık ortalama kayıp 53,66 askere, günlük ortalama kayıp ise 1,77 askere yükselmiştir.

Ortalama bazında savaşın tamamı ile son altı ay mukayese edildiğinde ortalama asker kaybı 3,27 kat artmıştır.

Son bir aylık tablo daha da kötüdür. Bir ayda 102 asker öldürülmüştür. Günlük ortalama asker kaybı 3,4 askere çıkmıştır.

Bir fikir vermesi açısından 25 Aralık 1979’dan 15 Şubat 1989 a kadar süren Sovyetlerin Afganistan’ı işgalindeki kayıplarına baktığımızda Sovyetler yıllık bazda ortalama 1366,45, aylık bazda ortalama 135 ve günlük bazda ortalama 4,5 asker kayıp vermişlerdir. Sovyetlerin Afganistan’daki resmi kayıpları 15 bin 31 askerdir.
Dolayısıyla Afganistan’daki koalisyon güçlerinin kayıpları hızla Sovyetlerin kayıp oranlarına yaklaşmaktadır.

Amerika’nın Afganistan Savaşı’nı Vietnam Savaşı ile mukayese ettiğimiz de ise: Afganistan şimdiden ( başladığından beri 3188 gün) uzunluk olarak Vietnam’ı ( 3095 gün) geçmiş bulunuyor. İnsan kaybı açısından Vietnam açık ara öndedir. Toplam 58 bin 220 ölü var. Vietnam’da her gün ortalama 18.8 Amerikalı asker ölüyormuş. Afganistan’da en ölümcül olan Haziran ayında bu rakam yani günlük ortalama öldürülen asker sayısı sadece 3,4 asker. Ama Afganistan’da savaşın iyice kızışmasıyla bu rakam çok daha yükselmeye mütemayildir.

Afganistan savaşında Amerika ve müttefiklerinin savaş zayiatlarının artmasının önemli siyasi ve toplumsal etkileri olacaktır. Afganistan’dan gelen her bir ölüm haberinin bu ülkede asker bulunduran ve bölgede zaten ne için bulunduklarını izah edemeyen ve kaybedilmiş bir savaşın içinde gönülsüz yer alan her ülke devleti ve halkını etkilediği açıktır. Hükümetler her geçen gün savaşa neden katıldıklarını ve neden hala sürdürdüklerini halka anlatmakta zorlanacaklar, savaş karşıtı eylem ve protestolar güç kazanacaktır.

Savaşın kritik anlarına girildiği önümüzdeki kısa ve orta vadede Afganistan savaşı bu ülkede asker bulunduran 42 ülkenin siyaset ve yönetimini etkilemeye namzettir.
Savaş hız kazanıyor ve belki de sona doğru yaklaşıyor. Ama görünen o ki siyasi, ekonomik ve askeri neticeleri itibari ile Amerika ve müttefiklerini Afganistan’da Vietnam’dan daha küçük bir hezimet beklemiyor.

Mahmut Osmanoğlu/ Dünya Bülteni