TURKIYE KAZAKLARININ GOCLERI – DUMANLI YILLAR

Bu satirlarin yazari gectigimiz sene Turkiye Kazaklarinin onemli tarihi sahsiyetlerinden Nurgocay Bahadir’in Arap harflerle Kazak Turkcesinde 1984’de 200 sayfa kadar yazilmis hatiratini Almati’da hem bugunku Kazakistan harfli transkripsiyonu ve dipnotlarda diger kaynaklarla karsilastirmasiyla birlikte orjinal el yazma nushayi nesretmisti.

Buna benzer sekilde bir kitap daha Istanbul’da gectigimiz gunlerde yayinlandi. Eser Dogu Turkistan’dan Turkiye’ye gocun kahramanlarindan Kaynas Gayretullah’in 50 sayfalik Arapca harfli Kazak Turkcesindeki hatiratidir.

Dun elimize gecen ve Dumanli Yillar ismiyle yayinlanan eseri oglu ve Turkiye Kazaklarinin onde gelen yazarlarindan Hizirbek Gayretullah yayina hazirlamis.

134 sayfadan olusan kitabin ilk 80 sayfasi latin harfli ve Turkce aciklamali metin yer almakta ve kalan 50 sayfada merhum Kaynas Bey’in Turkiye’ye geldikten sonra goc ile ilgili olarak kaleme aldigi hatiratinin orjinali faksimile olarak yer almaktadir.

Bilindigi gibi, 1918’de Tarbagatay’da dunyaya gelen Kaynas Bey, Turkiye Kazaklarinin goc liderlerinden Alibek Hakim’in onculugunde Kesmir’e ve oradan 1953 yilinda Turkiye’ye gelmisti. 1972 Subati’nda Istanbul’da vefat etti.

Hizirbek Gayretullah’in onsozde yazdiklarindan anladigimiza gore, bir aydin, bir toplum adami sorumlulugu tasiyan Kaynas Bey goc esnasinda yasadiklari ve gorduklerinin gelecek nesillere aktarilmasi icin hic vakit kaybetmeden hatiratini yazmaya girismis.

Cunku, Kaynas Bey Turkiye geldikleri yil, yani 1953 senesinde Sirkeci’deki Gocmenevi’nde hatiralarini Kazak yazi gelenegine uygun olarak manzum olarak yazdirdi. Hatiratina bir de onsoz eklemistir.

Merhumun sehadet parmagi savas esnasinda bir kursun yarasiyla koptugu icin iyi yazamiyordu. Bu sebeple hatiratini kardesleri Siddik, Sadik ve hanimi Gulsara’ya dikte ettirdi.

Goruldugu gibi Kaynas Bey tarihe verdigi onemi zor sartlar altinda hatiratini kaleme alarak gostemistir.

Ayrica Kaynas Bey hatiratinda sadece kendi basindan gecenleri degil, bir tarihci gibi kendi kendilerinden onceki goc hadiselerini, bildiklerini ve isittiklerini de kisa ve oz olarak kaleme almistir.

Bu yuzden eserde XX. yuzyilin basindaki Boke Batur gocu, 1930’li yillardaki Barkol Olaylari, daha sonraki Elishan Batur, Sultan Serif Teyci, Zayip Teyci, Kusayin Teyci, Delilhan Canimhanoglu gocleri hakkinda siir diliyle cekici olarak bilgi vermektedir.

Kaynas Bey yazisinda Osman Batur’un mucadelesine de yer verilmekte ve onun Kanambal’da kalmasi, goce katilmamasi anlatilmaktadir.

Hatiratta daha sonra dogal olarak kendi icinde bulundugu Alibek Hakim gocu ve arkadaslari hakkinda malumatlar yer almaktadir. Hatirat Gaskolden Kesmir’e hareket edildiginde sona ermektedir.

Kitap bir goc kahramanin kendi dilinden ve elinden cikmis birinci elden tarihi kaynak niteligine haizdir. Yayina hazirlayan Hizirbek Gayretullah orjinal metni de esere dahil ederek kitabin tarihi degerini arttirmistir.

Temennimiz bu tip eserlerin cogalmasidir. Ayrica goc kahramanlarinin torunlari olan bugunku genclerimiz su anda hayatta olan dede ve ninelerini roportajlar seklinde goc esnasinda yasadiklarini kaleme alirlarsa veya en azindan seslerini dijital ses kayit cihazlari ve hatta cep telefonlariyla kayd edebilirlerse tarihe buyuk hizmet etmis olacaklardir.

Bu vesileyle Kaynas Bey’e Allah’tan rahmet diliyoruz. Boyle bir eseri yayinladigi icin Hizirbek Gayretullah’i kutluyoruz.

Saygilarimizla,

Istanbul,

Doc. Dr. Abdulvahap Kara

Kitap ile ilgilenenlere:

Bayrak Yayincilik Matbaacilik

0212 / 493 11 06