Halit Refiğ hayatını kaybetti

İstanbul– Türk sinema tarihine ”yakılan film” olarak geçen ”Yorgun Savaşçı” filminin ünlü yönetmeni Halit Refiğ, İstanbul’da bir süredir tedavi gördüğü hastanede öldü. Alınan bilgiye göre, Memorial Hastanesi’nde ”safra kanalında tümör” teşhisiyle 28 Ağustos’ta tedavi altına alınan Halit Refiğ, dün yoğun bakıma alındı. Halit Refiğ, doktorların bütün müdahalelerine rağmen, saat 08.20 sıralarında hayatını kaybetti.

Refiğ’in, salı günü toprağa verileceği belirtildi. Halit Refiğ için, Salı günü Mimar Sinan Üniversitesi Osman Hamdi Salonu’nda anma töreni düzenleneceği bildirildi. Ataklı, ünlü yönetmenin daha sonra, Teşvikiye Camisi’nde kılınacak öğle namazının ardından, Zincirlikuyu mezarlığında toprağa verileceğini söyledi.

Bir süre önce kendisi için organize edilen ”Ustalara Saygı” gecesinde yaptığı konuşmada, 1960’lı yıllardan bu yana emek verdiği Türk sinemasının hayatında çok önemli bir yere sahip olduğunu belirten Refiğ, hayatındaki her şeyi sinemaya borçlu olduğunu anlatarak, Türk sineması adına daha yapılacak çok şey olduğunu dile getirmişti.

Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, yönetmen Halit Refiğ’in vefat ettiği hastaneye geldi. Memorial Hastanesi’ne gelişinde açıklama yapan Günay, millete, sinema dünyasına ve sinemaseverlere baş sağlığı diledi. Refiğ’in Türk sinemasının çok büyük yönetmenlerinden olduğunu söyleyen Günay, ”Önemli, unutulmaz filmlere imza atmıştı. Tarih bilinci olan, geçmişle bugün arasında sağlıklı bağlar kurmaya çalışan, aynı zamanda bir düşünce insanıydı. Ulusal sinemaya çok eski yıllardan bu yana fikir üretmiş, kafa yormuş bir yazardı” dedi. Günay, Refiğ’in ulusal sinema konusunda kavgasının 1960-1970’li yıllara kadar uzandığını belirtti.

Ertuğrul Günay, kendisiyle aynı serüveni, aynı sancıları paylaşan, tarih bilinci gelişmiş ve sinemaya emek vermiş bir diğer yönetmen Yücel Çakmaklı ile aynı dönemde yaşamını yitiren Refiğ ile dostlukları bulunduğunu, son olarak Sapanca’da adına düzenlenmiş bir törende buluştuklarını anımsattı. Günay, ”İyi ki bulunmuşum diye düşünüyorum, son sağlıklı biçimde görüşmemiz oydu. Çok üzgünüm, rahmet diliyorum” dedi.

 

Halit Refiğ kimdir?

1934’te İzmir’de dünyaya geldi. İlk ve orta öğrenimini Şişli Terakki Lisesi’nde tamamladı. Robert Kolej Mühendislik Bölümü’nde okudu. Okul bittikten sonra askerliğini yedek subay olarak Kore’de yaptı. Bu sırada amatörce 8mm filmler çekti.

1956’da, Nijat Özön ile birlikte yayınladıkları “Sinema”, “Kim” isimli dergilerde, “Yeni Sabah” ve “Akşam” gazetelerinde sinema eleştirileri yazdı. Atıf Yılmaz’ın “Yaşamak Hakkımdır” isimli filmin asistanlığını yaparak sinema alanındaki ilk çalışmasını gerçekleştirdi.

1960’ta ilk film olan “Yasak Aşk”ı çekti. 1963’te Şehirdeki Yabancı, 1964’te Gurbet Kuşları, Haremde Dört Kadın, Bir Türk’e Gönül Verdim filmlerini çekti ve bu filmlerle Moskova, Yeni Delhi ve Sorrento Film Festivallerinde çeşitli ödüller kazandı. 1964 yılında Gurbet Kuşları ile Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yönetmen Ödülü’nü aldı.

70’li yıllarda Türk sinemasının bunalıma girmesiyle Televizyon filmlerine yöneldi. 1974’de Türkiye’de ilk defa İDGSA Film Arşivi tarafından başlatılan eğitim çalışmalarına katıldı ve Sinema Kursları’nda öğretmen olarak görev aldı. 1975’den itibaren İDGSA Sinema-TV Enstitüsü’nde Öğretim Görevlisi olarak çalışmaya başladı.

1975’te TRT Kurumu adına çektiği “Aşk-ı Memnu” ile TV dizilerine öncü oldu ve dikkatleri üzerine çekti. TRT’de danışman kurulunda görev aldı. TRT Kurumu adına 1981 yılında gerçekleştirdiği Kemal Tahir’in aynı adlı romanından uyarladığı “Yorgun Savaşçı” adlı filmin yakıldığı ilan edildi. Bu film, 1993’te televizyonlarda gösterildi.

1976 ‘da ABD’de Wisconsin Üniversitesi’nde, 1984 yılında Ohio Denison Üniversitesi’nde eğitim çalışmalarına katıldı. Öğrencileri ile birlikte “The Intercessors”, “In the Wilderness” adlı filmleri gerçekleştirdi. Olgunluk döneminde daha çok düşünsel yanı ağır basan ürünler verdi. “Teyzem”, “Hanım”, Karılar Koğuşu, “İki Yabancı”, “Köpekler Adası” gibi filmleriyle yurt içinde ve dışında birçok ödül kazandı. Yurt dışındaki festivallerde filmleri için özel bölümler ayrıldı, çeşitli konferans, seminer v.b. toplantılara konuşmacı olarak katıldı. Yaşamı ve filmleri üzerine detaylı söyleşilerin yer aldığı “Düşlerden Düşüncelere adlı bir kitap vardır (İbrahim Türk, Kabalcı yayınları, 2001).

Aldığı ödüller

1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali En İyi Film Ödülü, Gurbet Kuşları
1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali En İyi Yönetmen Ödülü, Gurbet Kuşları

Filmleri – Yönetmen

    * Seviştiğimiz Günler 1961
    * Yasak Aşk 1961
    * Şehirdeki Yabancı 1962
    * Gençlik Hülyaları 1962
    * Şafak Bekçileri 1963
    * Gurbet Kuşları 1964
    * Şehrazat 1964
    * Evcilik Oyunu 1964
    * İstanbul’un Kızları 1964
    * Canım Sana Feda 1965
    * Güneşe Giden Yol 1965
    * Haremde Dört Kadın (Film) 1965
    * Kırık Hayatlar 1965
    * Aslan Pençesi 1966
    * Erkek Ve Dişi 1966
    * Üç Korkusuz Arkadaş 1966
    * Karakolda Ayna Var 1966
    * Can Yoldaşları 1966
    * Kız Kolunda Damga Var 1967
    * Bir Türk’e Gönül Verdim 1969
    * Yaşamak Ne Güzel Şey 1969
    * Atsız Cengaver 1970
    * Sevmek Ve Ölmek Zamanı 1971
    * Ali Cengiz Oyunu 1971
    * Çöl Kartalı 1972
    * Acı Zafer 1972
    * Aşk Fırtınası 1972
    * Fatma Bacı 1972
    * Kızın Varsa Derdin Var 1973
    * Cennetin Kapısı 1973
    * Sultan Gelin 1973
    * Vurun Kahpeye 1973
    * Yedi Evlat İki Damat 1973
    * Aşk-ı Memnu 1975
    * Arabulucular / The Intercessors 1977
    * Yaşam Kavgası 1978
    * Yorgun Savaşçı 1979
    * Leyla İle Mecnun 1982
    * O Kadın 1982
    * Beyaz Ölüm 1983
    * İhtiras Fırtınası 1983
    * Alev Alev 1984
    * Ölüm Yolu 1985
    * Paramparça 1985
    * Son Darbe (2) 1985
    * Kıskıvrak 1986
    * Teyzem 1986
    * Yarın Ağlayacağım 1986
    * Kızımın Kanı 1987
    * Kurtar Beni 1987
    * Kızım Ve Ben 1988
    * Hanım 1988
    * Karılar Koğuşu 1989
    * İki Yabancı 1990
    * Zirvedekiler 1993
    * Köpekler Adası 1996
    * Affet Bizi Hocam 1998
    * Kerem 1999
    * Affet Beni Hocam 2000
    * Zeynep Öğretmen 2000
    * Gelinlik Kız 2000
    * Sara ile Musa 2000
    * Midasın Düşü 2000
    * Gençlik 2000

Filmleri – Yapımcı (4)

    * Yaşamak Hakkımdır 1958
    * İstanbul’un Kızları 1964
    * Canım Sana Feda 1965
    * İki Yabancı 1990

Filmleri – Senaryo (49)

    * Yaşamak Hakkımdır 1958
    * Ala Geyik 1959
    * Karacaoğlan’ın Kara Sevdası 1959
    * Suçlu 1960
    * Mahallenin Sevgilisi 1960
    * Ölüm Peşimizde 1960
    * Kırık Çanaklar 1960
    * Avare Mustafa 1961
    * Seviştiğimiz Günler 1961
    * Yasak Aşk 1961
    * Güneş Doğmasın 1961
    * Şafak Bekçileri 1963
    * Yavaş Gel Güzelim 1963
    * İstanbul’un Kızları 1964
    * Şehrazat 1964
    * Gurbet Kuşları 1964
    * Güneşe Giden Yol 1965
    * Kırık Hayatlar 1965
    * Haremde Dört Kadın 1965
    * Yasak Sokaklar 1965
    * Karakolda Ayna Var 1966
    * Aslan Pençesi 1966
    * Can Yoldaşları 1966
    * Üç Korkusuz Arkadaş 1966
    * Erkek Ve Dişi 1966
    * Kanlı Hayat 1967
    * Kız Kolunda Damga Var 1967
    * Aslan Yürekli Kabadayı 1967
    * Yaprak Dökümü 1967
    * Son Gece 1967
    * Bir Türk’e Gönül Verdim 1969
    * Yaşamak Ne Güzel Şey 1969
    * Atsız Cengaver 1970
    * Ali Cengiz Oyunu 1971
    * Acı Zafer 1972
    * Aşk Fırtınası 1972
    * Çöl Kartalı 1972
    * Sultan Gelin 1973
    * Aşk-ı Memnu 1975
    * Yaşam Kavgası 1978
    * Son Darbe (2) 1985
    * Kurtar Beni 1987
    * Arkadaşım Şeytan 1988
    * Hanım 1988
    * Karılar Koğuşu 1989
    * İki Yabancı 1990
    * Köpekler Adası 1996
    * Kerem 1999
    * Cumbadan Rumbaya 2005

Eserleri (2)

    * Şehirdeki Yabancı 1962
    * Gülsüm Ana 1982

Filmleri – Yönetmen Yardımcısı

    * Kırık Çanaklar 1960
    * Şoför Nebahat 1960
    * Mahallenin Sevgilisi 1960
    * Suçlu 1960
    * Yaşamak Hakkımdır 1958

Filmleri – Danışman

    * Yorgun Savaşçı 1993