Ermenistan’a teslim olduk

AKP Karabağ’daki işgalin sürmesine karşın Ermeniye teslim oldu. Avrupa’da gizli müzakerelerle başlayıp Cumhurbaşkanı Gül’ün Erivan’a maç izlemeye gitmesiyle hızlanan süreç, dün İsviçre’nin Zürih kentinde bir viraj daha aldı.

 

2 ülke arasında yürürlüğe girecek protokollere son nokta konuldu. Törene Davutoğlu ve Nalbantyan’ın yanı sıra İsviçre, Rusya, Fransa, ABD ve Slonvenya dışişleri bakanları katıldı. Törende AB Komiseri Solana da hazır bulundu.

 

Ermenistan’a teslim olduk
AKP, Karabağ’daki işgalin devam etmesine rağmen, Ermenilerle
masaya oturarak sınırların açılmasını öngören protokolü imzaladı.

 

Haber: Sümeyra YILMAZ
Avrupa’da yürütülen gizli müzakerelerle başlayıp, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Erivan’a maç izlemeye gitmesiyle ivme kazanan sürece İsviçre’nin başkenti Zürih’te son nokta konuldu. İsviçre’de İsviçre Dışişleri Bakanı Micheline Calm Rey, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Fransa Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ve Slonvenya Dışişleri Bakanı Samuel Zbogar’un da katıldığı toplantıda bir araya gelen Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve Ermenistan Dışişleri Bakanı Edvard Nalbantyan protokollerin ülke parlamentolarında ele alınmasına ilişkin süreci başlattı. Abdullah Gül, Başbakan Tayyip Erdoğan ve AKP’li bakanların Azerbaycan’a verdiği “Karabağ’daki işgal sona ermedikçe sınır kapılarını açmayacağız” sözü havada kaldı. Dün Zürih’te Türk ve Ermeni Dışişleri Bakanları, Ermenistan sınır kapısının açılması konusunda ilk imzayı attılar.

Nalbantyan’ın baskısı 
Dün garip bir süreç yaşandı. Protokolün imzalamasına dakikalar kala Ermenistan, Davutoğlu’nun konuşma metnindeki Karabağ’la ilgili bölümü engellemek için kriz çıkardı. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İsviçre’de saat 18.00’da protokolün imzalanacağı Zürih Üniversitesi’ne gitti, Ancak Ermenistan Dışişleri Bakanı Edvard Nalbantyan gitmedi.Yaşanan krizin nedeninin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun konuşma metnindeki Karabağ ile ilgili ifadelerden kaynaklandığı belirtildi. Bu gelişmenin hemen ardından, Hillary Clinton, oteline geri döndü. Bu arada ABD’li yetkililer Nalbantyan’la görüşme başlattı. Bu gelişmeler yaşanırken, İsviçreli yetkililer, imza töreninin belirsiz bir süre ertelendiğini bildirdi. Öte yandan, Hillary Clinton, Nalbantyan ve Davutoğlu ile telefonla konuşarak, protokolün imzalanmasını istedi. Bunun ardından da Türkiye  baskı sonucu yeni bir metin hazırladı ve Hillary Clinton, törenin yapılacağı Zürih Üniversitesi’ne geri döndü.

Konuşma yapılmadı
Saat 20.45’te ise Nalbantyan’ın Zürih Üniversitesi’ne geldi. Burada da bir dizi görüşme gerçekleştirildi ve 2 bakanın bir konuşma yapmaması konusunda anlaşmaya varıldı. Bunun ardından da saatler 21.15’i gösterirken de Ermenistan’a teslimiyet belgesi Ahmet Davutoğlu ve Edvard Nalbantyan tarafından imzalandı. Ancak konuşma yapılmadı.

 

Türkiye, sınır kapılarını
koşulsuz açacak
Protokol şayet Meclis’ten geçerse sınır kapıları 2 ay sonra şartsız açılacak
Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, 14 Ekim’de Bursa’da yapılacak Türkiye-Ermenistan milli maçına “sınır açılmazsa gelmem” restini çekince, AKP iktidarı geri adım atmıştı. Bu açıklamanın ardından İsviçre’nin arabuluculuğunda Eylül 2009’da gerçekleşen görüşmelerde şantaja boyun eğilmiş ve Ermenistan’ın bütün şartları kabul edilmişti. Daha önce sınırın açılması için Karabağ işgalinin son bulmasını şart koşan Türkiye’nin,bu kez böyle bir talepte bulunmaması dikkat çekmişti.Teslimiyet protokolü, Türkiye ile Ermenistan arasındaki anlaşmazlıkları aşmayı öngörüyor. Türkiye ile Ermenistan arasında üzerinde uzlaşmaya varılan iki protokol iki ülkeye neler getirecek?

Engeller kalkacak
Ermenistan’ın uzun zamandır istediği, Türkiye ile sınırların açılmasının önündeki engeller kalkacak. İran ve Gürcistan’la da sınırı olan Ermenistan, en garantili ve istikrarlı ticaret kapısı olarak gördüğü Türk sınırından ’ön koşulsuz’yararlanacak. Yine bu protokol ile Türkiye Ermenistan ile diplomatik ilişki kurmayı taahhüt etti.  Ve bunu, herhangi bir ön koşula bağlamıyor. Ancak metinde dikkat çeken unsur, karşılıklı diplomatik misyon kurulacağının söylenmesi, ancak bunun “ne düzeyde” olacağının belirtilmemesi. Türkiye, Ermenistan ile ilişkilerin seyrine göre, bu misyonu “büyükelçi” düzeyinde değil, daha alt düzeyde tutabilecek.

Batı’ya açılabilecek
Batı’ya açılan Türkiye yolunun kapalı olması Ermenistan’ı ticari ve sosyal açıdan zorluyordu. Bu durum da protokolle sona erecek. Ayrıca Türkiye, üyesi olduğu kuruluşlarda Ermenistan’a veto uygulayabiliyordu. Bu çerçevede Ermenistan’ın bazı üyelikleri, Türkiye tarafından engellenmişti. Protokolle bu durum ortadan kalkacak.  Türkiye ile ilişkilerin olmaması Ermenistan’ın, Orta Asya petrollerinin Batı’ya aktarılması güzergâhında da devre dışı kalmasını sağlıyordu. Bunun en iyi örneği, Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı. Şimdi, Ermenistan’ın enerji yollarındaki kilit ülkelerden biri olmasının da önü açıldı.

 

İşte bu kapıdan girecekler

Türkiye ile Ermenistan arasında mutabakata varılan protokoller uyarınca Türkiye Ermenistan sınırındaki Iğdır Alican Sınır Kapısı geçişlere açılacak. Hatırlanacağı gibi Nisan 2009’da sınırda incelemelerde bulunan bir Azerbaycan heyeti, Erivan’la ilişki kurulmasına karşı çıkmıştı.

 
Azerbaycan’da söz vermişti ama…
AKP iktidarının şantaja boyun eğmesi, Bakü’de Başbakan’ın verdiği “İşgal bitmezse sınır açılmaz” sözünü akıllara getirdi.

 

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan parlamentosunda verdiklerin sözün  arkasında olduklarını söyledi. Türkiye’nin Ermenistan’a teslim olması, Başbakan Erdoğan’ın, “işgal bitmeden asla” sözünü akıllara getirdi. 13 Mayıs 2009 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’le Bakü’de bir araya gelen Başbakan Erdoğan, “Tek millet, 2 devlet anlayışının devam ettiği” mesajını vermişti: Bizim tek millet anlayışımız, iki devlet anlayışımız aynen devam etmektedir.
Asla kabul etmeyiz
Erdoğan “Burada sebep-netice ilişkisi söz konusudur. Yukarı Karabağ’ın işgali bir sebeptir, kapıların kapanması bir neticedir. Orası işgal edildiği için Türkiye kapıları kapatmıştır. İşgal ortadan kalkmadıktan sonra kapıların açılması da mümkün değildir”  demişti.

 

Aliyev’den tarihi çağrı
AZERBAYCAN Cumhurbaşkanı, protokolün imzalanmasından önce tarihi bir çağrıda bulundu: Türk-Ermeni ve Karabağ sorunu eşzamanlı çözülmeli.

 

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye ile Ermenistan arasında protokol imzalanmasından önce tarihi bir çağrıda bulunarak, eş zamanlı çözüm modeli önerdi. Aliyev, Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’la yaptığı görüşmeleri ve teslimiyet protokolünü Azerbaycan devlet televizyonuna değerlendirdi. Ermenistan’ın işgal altında tuttuğu bölgelerden askerlerini çekerek yapıcı bir adım atmasını ümit ettiğini kaydeden Aliyev, “Bölgede barış garanti edilmeli. İletişim kurulmalı. Yukarı Karabağ sorunu çözülmeden bölgede herhangi bir olumlu gelişme sağlanması mümkün değil. Birileri bu sorunu kolayca çözebileceğini söylüyorsa buna inanmam” dedi.

Birlikte ele alınsın
Yukarı Karabağ sorununun çözümü ve Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi sürecinin birlikte götürülmesi gerektiğini kaydeden Aliyev şunları söyledi: “Yukarı Karabağ sorunu Azerbaycan toprak bütünlüğü anlayışı içinde çözülmesi gerekiyor” diye konuştu. Aliyev, Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin başlamasının ve sınırın açılmasının Yukarı Karabağ sorununun çözümüne katkı sağlayacağını yönündeki düşüncelere katılmadığını da kaydetti. Protokolle ilgili soru üzerine Cumhurbaşkanı Aliyev, şunları söyledi:

Sınır açılmayacak
“Türkiye Ermenistan sınırının kapatılması Kelbecer’in işgal edilmesinin ardından gerçekleşti. Gerekçeler ortadan kalkmışsa sınır da açılabilir. Bu bizim pozisyonumuz. Türk liderler de bu çerçevedeki pozisyonlarını defalarca tekrarladı. Protokolde bu durumun göz önünde bulundurulacağını ümit ediyorum. Bizim aldığımız bilgilere göre Yukarı Karabağ sorunu çözülmeden protokol parlamentoda onaylanmayacak. Yani sınır açılmayacak. Biz buna inanıyoruz.”

 

Hafta başında Moldova’da Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan’la biraraya gelen Azerbaycan Cumhurbaş-kanı İlham Aliyev Karabağ konusunda hiçbir maddede anlaşma sağlanamadığını açıklamıştı.