| Gila BENMAYOR gbenmayor@hurriyet.com.tr
ERMENİSTAN açılımında sivil inisiyatifin de rolü büyük. 1997 yılında kurulmuş olan Türk-Ermeni İş Geliştirme Konseyi, kısa adıyla TABDC bence açılımın arka plandaki kahramanlarından biri. Dün TABDC’nin eş başkanı Kaan Soyak’a (diğer eş başkan Ermenistan’da TÜSİAD’ın muadili olan UMBA Başkanı Arsen Gazaryan) Ermenistan açılımının kısa ve uzun vadede ekonomiye nasıl yansıyacağını sordum.
Soyak, TABDC olarak bazı beklentilerini şöyle sıraladı.
Ermenistan ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi bugün 150 milyon dolar civarında.
Bunun kısa bir sürede iki katına, yani 300 milyon dolara çıkabileceği hesaplanıyor.
İlk üç yılda ise 1 milyar dolar gibi bir rakamdan söz ediliyor.
Yaklaşık 10 yıldan beri İstanbul ve çevresinde yoğunlaşan ticaretin sınır kapısının açılmasıyla Doğu illerine kayması da söz konusu.
Örneğin Kars’ın nicedir beklediği bir gelişme bu.
Kaan Soyak, “Şimdilerde yüzde 98 oranında Türkiye lehine olan ticaret hacminin genişlerken az da olsa dengelenmesini bekliyoruz” diyor.
EN HIZLI GELİŞME TURİZMDE
“Ermenistan’ın başta Rusya ve ABD olmak üzere birçok ülkeyle vergiden muaf, gümrüksüz, öncelikli ticaret ilişkileri, Türkiye’nin üretim kapasitesiyle birleşince üçüncü ülkeler nezdinde önemli bir sinerji doğuracak” diye dikkat çekiyor.
En hızlı ekonomik gelişme beklentisi ise turizm alanında.
Van’da Ahtamar Adası, Kars’ta Ani Harabeleri ve Ermenistan’daki Echmiadzin’den oluşan üçgen, ABD, Fransa, Kanada, Lübnan gibi ülkelerde yaşayan 7 milyonluk Ermeni diasporasının en fazla ziyaret etmek istediği yer.
Kaan Soyak, “Dünyanın başka hiçbir yerinde böyle bir turist garantisi söz konusu olamaz” diyor.
Gelelim ekonomik açıdan başka önemli bir konuya.
Bu da, 1993 yılından beri kapalı olan, Kars (Doğukapı) ile Gümrü arasındaki demiryolu.
Bu demiryolu, güney-kuzey hattında Nahcıvan üzerinden Bakü’ye, doğu-batı hattında ise Gürcistan üzerinden Rusya ve Afganistan ile Çin’e kadar uzanıyor.
Yıllardan beri lojistik işinde olan Kaan Soyak’a göre, bu demiryolunun yeniden açılması tüm Orta Asya ülkeleri ve Sibirya dahil Rusya ile Batı arasındaki “lojistik sistemleri” değiştirebilecek.
KAFKASYA’DA YENİ ENERJİ YOLLARI
“Kars-Gümrü Demiryolu’nun açılması hem büyük bir ekonomik kazanç sağlayacak, hem de Afganistan’a güvenli yollardan birini oluşturacak” diyor Soyak.
Ermenistan Devlet Demiryolları birkaç yıl önce özelleştirilmiş.
Rus Demiryolları tarafından satın alınmış.
Bugün Rus Demiryolları’na ait Güney Kafkas Demiryolları şirketi tarafından işletiliyor.
Dolayısıyla kapasitesi artmış.
Yani bu sınırın açılmasıyla birlikte demiryolu taşımacılığının büyük ölçüde önem kazanması anlamında.
Diğer önemli bir konu da dünyanın gündemindeki enerji.
Soyak’a göre, Ermenistan açılımının yeni oluşmakta olan enerji ittifaklarına katkısını da gözardı etmemek gerek.
Bununla ilgili “Önümüzdeki 50 yılın enerji haritalarının oluşturulduğu bir dönemde Türkiye Ermenistan yakınlaşması önemli. Zira bu yakınlaşma, enerji ittifaklarına Kafkasya’da daha güvenli, daha ekonomik alternatif transit yollar sunabilir” diyor.
Soyak, ayrıca Türkiye-Ermenistan yakınlaşmasının Azerbaycan-Ermenistan görüşmelerine de olumlu yansıyacağını düşünüyor.
Hem Türkiye’de, hem Ermenistan’da yakınlaşmaya muhalif seslerin nedense akıllarına pek getirmedikleri bir nokta bu.
|
| 4 Eylül 2009 |
Ermenistan açılımı ekonomiye nasıl yansıyacak?
