Başkan Medvedev’in dün Hazar kıyısındaki Astrahan şehrinde Dışişleri Bakanı Lavrov ve Savunma Bakanı Serdyukov’u da yanına alarak yaptığı toplantıdan basına önemli haber ve yorumlar yansıdı. Kommersant’a göre, “Hazar işbirliği” konusu masaya yatırılırken, hedef Rusya’yı baypas geçecek Trans-Hazar projelerini engellemek ve Hazar’a NATO’yu sokmamak olarak belirlendi. Moskova bu yolda Tahran’ı “partner” yapmayı planlıyor.
Toplantıda Gazprom Başkanı Aleksey Miller ve Lukoil Başkanı Vagir Alekperov’un da hazır bulunmaları dikkat çekti. Mayıs ayında yayınlanan “Rusya Federasyonu’nun 2020 yılına kadar geçerli stratejik ulusal güvenliği” belgesimnde Hazar Denizi’ne özel bir önem atfedilirken, dünkü toplantıda öncelik konuları masaya yatırıldı.
2006’da Bakü-Ceyhan boru hattının açılması, Azerbaycan dışında Kazakistan’ın da bu hatta petrol vermesiyle Rusya bölgede sevkiyat tekelinde ilk gediğin açılmasına şahit olmuştu. Şimdi de Nabucco ile bölge gazının yine Rusya’yı baypas ederek taşınma planları Moskova’yı harekete geçirdi. Dünkü görüşmelere yakın bir kaynak Kommersant’a yaptığı açıklamada, Rusya’yı baypas edecek enerji projelerinin bloke edilmesi konusunun gündeme geldiğini söyledi. Bu konuda Moskova, Hazar Denizi’nin statüsünün belirlenmemiş olmasını koz olarak kullanmayı hedefliyor.
Moskova’nın bir başka kaygısı, Azerbaycan ve Kazakistan’ın NATO’nun “Caspian Guard” programı dahilinde yabancı gemilerin Hazar’a sokulması. Kendi karşı “Kasfor” ortak savunma projesini sunan Rusya bu konuda net ve NATO’nun bölgeye girmesine karşı. Hatta bunun için gerekirse güç kullanmayı bile “ulusal güvenlik” konusu yapıyor. Kommersant’taki yorumda, Rusya’nın Abhazya ve Güney Osetya’daki askeri varlığının da Hazar ile ilişkili olduğu savunuluyor.
Bu arada Rusya Dışişleri kaynakları, Hazar’da İran ile ortak noktaların fazla olduğunu ve birlikte hareket edilebileceğini belirtiyor. Gerçi Rusya Hazar’ı deniz, İran ise tamamen ulusal sektörlere bölünecek bir göl olarak görmek istiyor ama, NATO karşıtlığı ve Hazar Ekonomik İşbirliği Örgütü kurulması konusunda taraflar mutabık. Bu arada İran’ın ABD baskısıyla Nabucco’dan uzak tutulduğu da bir başka gerçek.
18.8.2009
Bir yanıt yazın