9 Temmuz 2009 günü Telafer’de meydana gelen saldiri son dönemde Türkmenlere yöneltilen baski ve korkutma sürecinin siddetlenerek sürdügünü göstermektedir. Son 17 gün içinde Tazehurmatu (Kerkük), Musul ve Telafer’de meydana gelen üç bombali saldirida 125’ten fazla kisi hayatini kaybetmis 300’e yakin kisi de yaralanmistir. Bu üç saldirida ölen kurbanlarin hepsi de Türkmen Siilerdir. Tazehurmatu üzerine yazdigimiz analizde de belirttigimiz gibi bu olaylari sadece yerel perspektifte ele almak dogru degildir. Saldirilar, bir süredir ABD askerlerinin çekilmesi, Sii-Sünni çatismasinin diriltilmesi ve “tartismali bölgeler”de istikrarin saglanip saglanamayacagiyla ilgili gibi görünmektedir.
Tazehurmati saldirisindan sonra Musul’a bagli Telafer ilçesi ile Musul merkeze bagli Karakoyun köyünde Türkmenlerin yasadiklari yerlere üst üste saldirilar düzenlenmistir. Telafer’de gerçeklesen saldiri Kale bölgesinde Telaferli iki genç tarafindan gerçeklestirilmis, can kaybinin çok olmasi için, birinci saldirinin ardindan olay mahallinde kalabaligin toplanmasi beklenerek bu kitleye yönelik ikinci saldiri yapilmistir. Olayi gerçeklestiren kisilerin El Kaidecilerle yakin iliskisi oldugu bilinmektedir. ORSAM tarafindan yayimlanan Telafer’le ilgili raporda da geçmiste Telafer’de yasanan çatismalara karismis bazi kisilerin hala Telafer’de yasadiklari belirtilmisti. Ancak bu kisilerin en azindan simdilik olaylardan uzak durduklarinin düsünüldügü aktarilmisti. Telafer’de meydana gelen bu saldirida olayin faillerinin ilçeden olmasi tekrar eski günlere geri dönülmesi korkusu yaratabilir. Ancak, geçmisten ders çikaran Telaferlilerin tahriklere ve kiskirtmalara kapilmayacagi ve bu saldirinin bir siddet döngüsü yaratmasini engellemek için çaba harcayacaklari söylenebilir.
Diger olay ise 8 Temmuz 2009’da Musul’a bagli Karakoyunlu köyünde gerçeklemistir. Bu olayda ise Türkmenlerin yasadigi bir köy olan Karakoyun’daki Sii camine saldiri düzenlenmistir. Olayda 7 kisi ölmüs, 11 kisi yaralanmistir. Ayni gün bu köye yakin bir baska köy olan ve Sebeklerin yasadigi Baveza’daki saldirida ise 12 kisi ölmüs 28 kisi yaralanmistir.
Tazehurmati’ndaki saldiridan sonra meydana gelen gelen gelismeler ve üst üste gelen bombali saldirilar degerlendirildiginde karsimiza söyle bir tablo çikmaktadir:
– Irak’ta basta Türkmenlerin yasadigi bölgeler yogun olmak üzere “tartismali bölgeler” olarak adlandirilan hat üzerinde Musul’un kuzeybatisindan (Telafer’den) Kerkük’te Tazehurmati’na kadar saldirilar meydana gelmektedir. Bu saldirilarda Kerkük’te Kürtlere yönelik bir saldiri hariç, diger tüm saldirilarda Siiler (büyük çogunlukla da Türkmenler) hedef alinmistir. Son haftalarda anilan hat disinda Bagdat’ta da saldirilar yasanmistir. Bu saldirilarin hedefi de Siiler olmustur. Dolayisiyla, ülkenin kuzeyindeki bu hatta özellikle Siilere yönelik baskilari artirmak ve yeni bir çatisma sürecini tetiklemek için bir kampanya baslatildigi söylenebilir. Anilan hatta yasayan Siilerin neredeyse tümü Türkmen oldugu için Türkmenler hedef alinmaktadir. Bu olaylarin en azindan görünürdeki boyutu Sii-Sünni çatismasinin kiskirtilma isteginin agir basmasidir. Nitekim saldirilar Ebu Ömer El Bagdadi isimli önde gelen bir El Kaide liderinin direnisi artiracaklari açiklamasinin hemen ardindan gelmistir. Göründügü kadariyla çatismalar körükleyecek her türlü ortam yaratilmaktadir. Tazehurmati gibi sakin bir yerden, Musul gibi karisik ya da geçmiste önemli çatismalar yasamis ama bugün durulmus yerlere kadar her türlü mekan hedef alinmaktadir. Mezhep temelli bir çatisma çikarilmasi amaçlaniyor ya da mezhepsel gerginlik üzerinden tansiyon yükseltilmeye çalisiliyor ve anilan bölgede yerel gruplar tarafindan güvenligi saglamak adina oldu bittiler planlaniyorsa; o zaman bu saldirilarin daha önce de belirtildigi gibi “tartismali bölge” sinirlari içinde kalan yerlerde özellikle Sii Türkmenlerin yasadigi yerleri hedef almaya devam etmesi olasiligi yüksektir.
– ABD askerlerinin çekilmesi sürecinde ülkedeki genel güvenlik durumu bozulmaktadir. Saldirilar belli bir bölgeyle sinirli olsa da Nasiriye, Bagdat ve Hilla’da da benzer olaylar bas göstermeye baslamistir. Bu durumun ABD’nin çekilmesi süreci esnasinda, hakkinda ciddi süpheler bulunan Irak ordusunun güvenilirligi ve yeteneginin sorgulanmasina neden olacagi söylenebilir. Ayni zamanda, bu durum Irak ordusunun hâkimiyetindeki bölgelerde gerçeklesen olaylarin Irak ordusunun yeterli olmadigi ve yerel güçlerden faydalanmasi ya da ortak hareket etmesi gibi bir durumun istenecegi sartlari ortaya çikabilir.
– Bagdat’ta her geçen gün sikisan Maliki Hükümeti’nin ne Sünnileri sisteme entegrasyonu ne de kuzeydeki bölgesel yönetimle arasindaki ciddi sorunlari çözme konusunda rahattir. Siyasi sorunlar nedeniyle köseye sikisan Maliki’nin çogu Siilere yönelik olan yeni saldirilari engelleyememesi onu Siiler nezdinde zayiflatabilir. Bu nedenle Irak Hükümeti olaylara el koyup gidisati engelleyemezse, güvenlik ve istikrar konusunda saglamis oldugu avantaji kaybedebilir.