Türkiye ile Rusya, Güney Akım’da işbirliği yapabilir

İstanbul– Rus haber ajansı RİA Novosti, Rusya Enerji Bakanı Sergey Şmatko’nun bugün Moskova’da gazetecilere yaptığı açıklamada, “Avrupa pazarında ortak satış veya pazarlama çalışmalarını Türkiye ile birlikte yürütebiliriz” dedi.

Rusya Başbakan Yardımcısı İgor Seçin, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile önceki gün yaptığı görüşmenin ardından Türkiye’ye Güney Akım boru hattı konusunda işbirliği teklifinde bulunmuştu.

Öte yandan; Türkiye doğalgazda Rusya’ya bağımlılığı azaltacak Nabucco projesinde kilit rol oynuyor.

Türkiye’nin omurgasını oluşturduğu, Azeri, Türkmen ve Irak doğalgazını Avrupa’ya taşıyacak Nabucco ise, Rusya’ya bağımlılığı azaltacağı için hem AB hem de ABD açısından stratejik bir proje olarak görülüyor.

 

“Kesinleşmiş bir tarih yok”

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Nabucco’da hükümetler arası anlaşmanın imza tarihine ilişkin ”bu konuda kesinleşmiş bir tarih yok bizim tarafımızda” dedi.

Yıldız, Bakanlıkta düzenlenen basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtladı.

Bir gazetecinin, Romanya Ekonomi Bakanı Adriean Videanu’nun Nabucco konusundaki hükümetler arası anlaşmanın 13 Temmuz’da Türkiye’de imzalanacağını belirttiği ve Avrupa Komisyonunun da bu yönde tarih verdiğini hatırlatması üzerine Bakan Yıldız, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafında kesinleşmiş bir tarih olmadığını, ancak olgunlaşmış bir müzakere sürecinin bulunduğunu söyledi,

Bu işin sekreteryasını Dışişleri Bakanlığı’nın yürüttüğünü ifade eden Yıldız, teknik açıdan yapılan görüşmelerde de artık müzakerelerin bir nevi sonucuna gelindiğini bildirdi.

Dışişleri Bakanlığı ile Enerji Bakanlığı arasında bir görev bölümü olduğunu anlatan Yıldız, ”Teknik işlerle alakalı müzakere kısmı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından tamamlanmış durumda ama Dışişleri Bakanlığı ve Başbakanlık bu konuyu yürüttüğü için tarih konusunda gelişmeleri bence onlarla görüşmek lazım” diye konuştu.

 

“Şartlar bizim için önemli”

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Güney Akım projesiyle ilgili olarak Rusya’ya Türkiye’nin stratejik, jeopolitik konumunu ilgilendiren her projenin içinde olabileceklerini, bunun şartlarının kendileri için önemli olduğunu söylediklerini bildirdi.

Yıldız, Bakanlıkta düzenlediği basın toplantısında, Rusya ziyaretleriyle ilgili değerlendirmelerde bulunurken, gazetecilerin çeşitli konulardaki sorularını yanıtladı.

Rusya’daki temaslarında bir çok konunun ele alındığını, geriye dönük bir kısım problemlerin giderilmesi ve ileriye dönük projelerin geliştirilmesine yönelik görüşmeler yaptıklarını anlatan Yıldız, gümrük mevzuatıyla, ulaştırma ve nakliyeyle, beyaz etle alakalı konularda problemler yaşandığını hatırlattı.

Rusya Federasyonu Başbakan Yardımcısı Igor Seçin‘in bu konuda gerekli talimatları vereceğini ve düzenlemeleri yapacağını söylediğini aktaran Yıldız, enerji projeleri üzerinde de çalışmalar yapıldığını dile getirdi.

Görüşmelerde ayrıca Mavi Akım Projesi’nden Batı Hattı’nın kapasitesinin 2011’de yenilenmesine kadar birçok konunun ele alındığını, doğal gazla, petrolle, nükleerle ilgili konuların geçtiğini ifade eden Yıldız, bütün bu konular değerlendirilirken, sürdürülebilir, dengeli ve her iki ülkenin de çıkarlarını direk ilgilendirecek bir ilişkinin altını çizdiklerini söyledi.
 

Güney akım projesinde Türkiye konusu

Bir gazetecinin Türkiye’nin Güney Akım’la ilgili resmi bir davet alıp almadığına ilişkin bir soru üzerine Yıldız, ”Güney Akımla ilgili olarak bu projeye nasıl baktığımızı sordular. Biz de (Türkiye’nin stratejik konumunu, jeopolitik konumunu ilgilendiren her projenin içinde olabileceğimizi, bunun şartlarının bizim için önemli olduğunu ve paketteki projeleri nasıl etkileyeceği üzerinde çalışmamız gerektiğini) söyledik” dedi.

Güney Akım projesine ilişkin Türkiye’ye bir ortaklık mı teklif edildiğinin, yoksa Türkiye’nin karasularının mı kullanılmak istendiğinin sorulmasına karşılık da Yıldız, şunları kaydetti:
”Bu önemli bir projedir. Ukrayna krizini görmemezlikten gelemeyiz bunun tekrar edip etmeyeceği alakalı olan taraf da biz değiliz, tekrar da edebilir. Bu bizim dışımızda ama sonuçları bizi ilgilendiren husustur. Güney Akımla alakalı bir hususta (bu bir ortaklık yapısı mı olacaktır, yalnızca karasuların bir izin belgesi şeklinde mi olacaktır) bunlar bu paketin diğer projeleri ile birlikte değerlendirilebilecek ve denge unsurunu gözetebileceğimiz sürdürülebilir ve uzun vadeli bir yapılanmayla alakalı bir husustur. Bunun net tanımını vermek şu anda mümkün değildir. Mavi Akım-2 de Güney Akım Projeleri de hemen dediğinizde gerçekleşebilecek projeler değildir. Bu bir süreç şu anda bu süreç başlamış durumda, nerede nasıl biteceğini kestirmem şu safhada mümkün değil ama bunların masa üzerinde konuşulduğunu ve paketin içerisinde olduğunu söyleyebilirim.”

”Güney Akım projesi Nabucco’nun şansını azaltıyor mu?” şeklindeki soru üzerine Bakan Yıldız, projenin hangi ülke orijinli olursa olsun fizibl olması gerektiğini ve pazarını bulmayan herhangi bir projenin zaten yürürlüğe konulabilmesinin söz konusu olmadığını belirtti. Bu tip projelerin yalnız iki ülkenin ilişkisini güçlendirmek için yapılan projeler olmadığına işaret eden Yıldız, bunların çok boyutlu olduğunu söyledi.
 

Nabucco projesine ilişkin sorular

Azerbaycan’ın Rusya ile yaptığı anlaşma hatırlatılarak, bu satışın Rusya’ya, Nabucco’ya ve Türkiye’ye etkisinin ne olacağının sorulması ve Rus basınında ”Rusya’nın Türkiye’nin Nabucco’nun dışına çıkartılmasını istediği yönünde haberler” bulunduğunun belirtilmesi üzerine, kendisinin içinde bulunduğu görüşmelerde böyle bir konudan bahsedilmediğini, kendileri haricinde de bahsedildiği kanaatinde olmadığını söyledi.

Nabucco ile alakalı olarak kaynak ülkesinin Türkiye olmadığını belirten Yıldız, Nabucco’nun tarafları olan ülkelerin bu kaynağı hep beraber tedarik etmek zorunda olduğunu ifade etti.

‘‘Bu bizim omuzlarımızdaki bir yük değildir. O açıdan ister Azerbaycan olsun ister başka bir ülke olsun Nabucco’nun gaz kaynağıyla alakalı konuda biz tek başına bir taraf durumunda değiliz” diyen Yıldız, şöyle devam etti:
”Bu açıdan Azerbaycan’ın Rusya Federasyonu ile yaptığı anlaşmaların Nabucco’ya engel olup-olmadığı, örtüşen projeler mi olduğu, aynı kaynağı mı hedef aldığı konusunda bir çok bilgi var. Ben Socar’ın Başkanı ile de görüştüm (aynı gazdan mı bahsediyoruz) diye. Aynı gazdan bahsetmiyoruz dendi. Çünkü Şahdeniz 2 projesi 2015-2016 yılında realize edilmeyi bekleyen önemli bir proje. Peki 2010’da verilmek istenilen gaz, 500 milyon metre küplük gaz, bu projeden olabilir mi? Bu durumda (Nabucco’nun gazı verildi, Türkiye’nin gazı verildi) gibi yorumların çok doğruyu yansıtmadığını kanaatindeyim ama önümüzdeki yıllardaki gelişmeler nasıl bir seyir izler bunu da hep beraber göreceğiz. Çünkü bu piyasa son derece dinamik, uluslararası ilişkileri yakinen ilgilendiren, enerji piyasasındaki arz talep dengesini yakından ilgilendiren, tüketim noktalarını global krizi yakinen ilgilendirir.”

Nabucco projesine dönük müzakerelerde vergi konusunda gelinen noktanın ne olduğunun sorulması üzerine de Bakan Yıldız, iyi bir noktada bulunduklarını, özellikle eşit ortaklık yapısı çerçevesinde gelen teklifi kabul edemeyeceklerini ancak daha makul olanın, topraklardan geçen boru hattı mesafesiyle mütenasip olması gerektiğini, bunun daha doğru olacağını söylediklerini dile getirdi.

Yıldız, ”işletme bazında en yüksek vergiyi bu manada Türkiye almış olacak” dedi. Türkiye’nin Nabucco’dan yüzde 15’lik talebine ilişkin olarak ısrarlı tavrını sürdürüp sürdürmediğinin sorulması üzerine de Yıldız, Türkiye’nin menfaatine olabilecek en ucuz gazı temin etme hedefinin değişmediğini kaydetti. Yüzde 15’lik konuda anlaşma sağlandığına ilişkin iddialara ilişkin olarak da Yıldız, ”o açıklamayı doğru bulmuyorum” dedi.

Ülke geçiş anlaşmasının ne zaman imzalanmasının planlandığına dönük bir soruya karşılık da Yıldız, bu konuda hazırlıklarının hemen hemen tamam olduğunu, Enerji Bakanlığı açısından bir problemin söz konusu olmadığını bildirdi.
 

“Net adres yok”

Şahdeniz-2 projesinden Türkiye’nin almak istediği 8 milyar konusunda herhangi bir problem olup olmadığının sorulması üzerine, kendilerine şu ana kadar verilen teklifle ilgili olumsuz bir yanıt gelmediğini söyledi.

İlerleyen yıllarda Şahdeniz 2 projesinin gazının nereye doğru akacağıyla ilgili net bir adresleme olmadığını bildiren Yıldız, ”uluslararası görüşmelerde ilerleyen süreci şimdiden net olarak kestirmek ve adını koymak mümkün değil ama biz Azerbaycanlı kardeşlerimize verdiğimiz teklifin üzerindeyiz ve bu konuda ısrarcıyız, cevap bekliyoruz” diye konuştu.

Nükleer Santral konusunu Rusya’da sordu

Nükleer santral ihalesinde sürecin ne aşamada olduğunun sorulması üzerine, bu konuyu Rusya Federasyonu tarafının da merak ettiğini ve bu işe ilişkin sonucu ne zaman alacaklarını kendilerine sorduklarını belirtti.

Türkiye’nin nükleer santrallerle ilgili ilk denemesi olacağından bu konunun ülke açısından oldukça önemli olduğunu vurgulayan Yıldız, bununla alakalı hem tarifelerin, hem hukuki boyutun hem de alt zeminin sağlam ortaya konulmasıyla alakalı çalışmaların olduğunu bildirdi.

Konuya ilişkin her kurumu ve kuruluşun farklı sorumlulukları olduğunu belirten Yıldız, Komisyonun kararının TETAŞ yönetim kuruluna arz ettiğini ve TETAŞ Yönetim Kurulunun da Enerji Bakanlığına kararını aktardığı belirtti.

Bakan Yıldız, ”rapor şu anda Enerji Bakanlığında biz de bununla alakalı değerlendirmelerimizi yapıyoruz ve önümüzdeki süreç içerisinde biz bunu Bakanlar Kuruluna aktarmış olacağız” dedi.
 

Batı hattı kontratının yenilenmesi önemli

”Batı hattından 2011 yılında gelecek gazı BOTAŞ mı geçecek, özel sektör de mi geçecek?” şeklindeki soru üzerine de Doğalgaz Piyasası kanunuyla alakalı yapacakları bir düzenleme olduğunu, bunu dizayn edecek olanın da bu düzenleme olduğunu söyledi.
Ancak öncelikle Batı hattından Türkiye’nin ihtiyacı olan gazın kontratının ister kamu ister özel sektör kanalıyla olsun, yenilenmesinin önemli olduğunu ifade eden Yıldız, bu açıdan kendilerinin ana prensip üzerinde durduklarını kaydetti.

Yıldız, burada ana konunun batı hattının kontratının yenilenmesi olduğunu vurgularken, bu yenilendikten sonra bunu özel sektör kamuyla alakalı kısmın ise ikinci planda olduğunu ifade etti.