Aslı SÖZBİLİR / ERİVAN
Ermenistan’dayız. Çeşitli nedenlerle erkek nüfusunun azaldığı Erivan, kadın kenti haline gelmiş. Aşırı Ermeni milliyetçi Türkoloji bölümüne gittiğimizde, diyalog adına Ermeniler’in çok yol kat etmesi gerektiğini fark ettik.
TÜRKİYE’yle Ermenistan arasındaki sorunların iki halkın diyaloğu yoluyla aşılabileceği düşüncesiyle Uluslararası Hrant Dink Vakfı ve Heinrich Böll Stiftung Derneği’nin organize ettiği “Türkiye-Ermenistan Gazeteci Diyalog Projesi” kapsamında Türkiye’den 10 gazeteci Erivan’a gitti. Erivan’da sivil toplum örgütleri, hükümet ve siyaset çevreleriyle görüşecek gazetecilerin önceki gün ilk durağı Kadın Kaynakları Merkezi oldu. 2003’ten bu yana hizmet veren merkezin Gönüllüler Sorumlusu Emma Mirzabekyan savaş, deprem ve işsizlik gibi nedenlerle bir Amazon ülkesine dönen, sokaklarını bakımlı kadınların doldurduğu Ermenistan’da kadına dair sorunları şöyle anlattı:
Bütün çöpçüler kadın
“2001 nüfus sayımı sonuçlarına göre Ermenistan’ın 3 milyon 150 bin olan nüfusunun 2 milyon 100 bini kadın. 1988’de Sovyetler Birliği’nden kopuşun ardından ortaya çıkan ekonomik sıkıntılar, aynı yıl 30 bin kişinin ölümüyle sonuçlanan Gümrü Depremi ile bozulan ekonomi, erkeklerin yurtdışına çalışmaya gitmesine neden oldu. Buna Karabağ Savaşı’na giden erkekler de eklenince Ermenistan kadınlar ülkesine dönüştü. Ülkedeki çöpçülerin hepsi kadın. Erkeklerin yüzde 60’ı yurtdışında, gidenlerin bir kısmı ailelerini terk etti. Kadınlar geçinmek için iş hayatına atıldı, küçük işletmeler kurup bavul ticaretine başladı Kadınların işgücü içindeki oranı da yüzde 35’lere ulaştı. Erkek sayısının az olması nedeniyle bir erkeğin biri kendi eşi olmak üzere birden çok kadınla birlikte olması sık rastlanan bir durum.”
Karabağ’da kadınlar önyargısız
Merkezin projeleri kapsamında Dağlık Karabağ’da Azeri kadınlar ile Ermeni kadınların birbirlerine önyargısız bakmaları için buluşmalar yapılıyor. Yaptığımız toplantılarda, Azeri kadınların önyargılarının daha az olduğunu gözlemledik. Geçtiğimiz ay Erivan’da Türk kadın sivil toplum örgütleriyle bir araya geldik. Sorunlarımızın aynı olduğunu gördük. Sınır açılırsa dayanışabilir, barışın inşa edilmesinde önemli roller alabiliriz.
Eşcinsellere hasta gözüyle bakılıyor
Eşcinsellik, Ermenistan’da sorunlu alanlardan biri. Erivan’da daha hoşgörülü bir ortamda yaşayan eşcinsellere tepki taşrada daha yüksek. Askere alınan bir genç eşcinsel olduğunu açıklayınca, ’hasta’ olduğu gerekçesiyle hastaneye yatırıldı mesela.”
’Türkiye’den biriyle asla evlenmem’
ERİVAN Devlet Üniversitesi Doğu Bilimleri Fakültesi Türkoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ruben Melkonyan, “Soykırımın tanınmasından sonra geride bıraktığımız evleri ve tazminat talep edebiliriz” dedi.
Doç. Melkonyan, “Türkiye’deki Ermeniler niçin zavallı durumda, neden sayıları 50 bine düştü? Mesela ben Muşlu’yum neden Muş’ta değilim. Muş Kırköy’deki evimizi görmek için sizin Doğu Anadolu dediğiniz Batı Ermenistanı’na gittim. Köylüler ’Niye geldiniz, altın mı arıyorsunuz?’ dediler. Bizi görünce ilk akıllarına gelen dedelerimizin altınları.”
“Bir Türk’e aşık olur musunuz?” sorusuna ise öğrencilerden Anahit Veziryan şöyle cevap veriyor: “Biz Vanlı’yız. Şu anda Van’da bizim evde yaşayan bir Türk ya da Kürt’le asla evlenemem. Türkiye soykırımı tanısa da toprak sorunumuz var. Sınırların değişmesi, bugün değil ama yarın öbür gün mutlaka olacak.”