Ahmet ÜNAL
Bakü (Azerbaycanlılar’ın ifadesiyle Bakı), “İslam Medeniyetinin başkenti” olmakta iddialı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in himayesinde başlayan “Bakü-İslam Medeniyetinin Başkenti 2009” kampanyası kapsamında uzun soluklu bir süreç devam ediyor.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in 2009’u ’Kültür Yılı’ ilan etmesiyle hareketlenen Bakü, Doğu ve Batı’nın yanısıra Kuzey ve Güney’in de kesişim noktalarından birisi. Şimdiye kadar dünyanın en zengin petrol ve doğalgaz kaynakları ile boru hatları konusunda haberlerle gündemimize gelen Bakü, artık İslam Medeniyeti’nin ’payitahtı’ olarak da adını duyuracak.
70 yıllık komünizm esareti sırasında dininden uzaklaştırılmaya çalışılan Azerbaycanlılar, İslam hasretini derinden yaşadı. Camileri kapansa, din adamı yetiştirilmese, Allahsızlık (bilimsel ateizm) dersleri okutulsa da komünist yönetim Azerbaycanlıları dini geleneklerinden koparamadı. Özellikle cenaze merasimlerini ve bayramlarını söküp alamadılar. Komünizm sonrasında ise Rusya’da kiliseler canlanırken, Azerbaycan ve diğer Türk cumhuriyetlerinde cami minarelerinden yeniden gümbür gümbür ezan sesi yankılanıyor.
Ermeni işgali sadece Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve Azerbaycan’ın birbirinden kara temasını koparmadı aynı zamanda Türkiye’nin de Azerbaycan’a karadan ulaşımını engelledi. Dağlık Karabağ’ı BM Güvenlik Konseyi kararlarına rağmen fiilen (de facto) işgal etmeyi sürdüren Ermeniler, bin civarında insanımızı öldürdükleri Hocalı katliamı gibi saldırılarla 1 milyona yakın Azerbaycanlıyı yurtlarını terk etmek zorunda bıraktı. 1991’de başlayan ve iki yıl süren savaşta Ermenistan’a açılan Alican Sınır Kapısını kapattık.
Türkiye Nahçıvan sınırı sadece 9 kilometre. İnsanları ve konuşulan lehçesi açısından Erzurum’dan farksız bir diyar olan Bakü, Caferi mezhebinin etkisine rağmen İran’la arasına mesafe koyuyor.
Azerbaycan, 20. yüzyılda birçok işgal yaşadı. Hem Bakü hem Nahçıvan’da Türk şehitliği bulunuyor. Sadece Rus ve Ermeni değil, İngiliz ve Alman ordularının da hedefi oldu. Özellikle doğal zenginliği sebebiyle yabancıların hep iştahını kabarttı.
Türkiye-Ermenistan görüşmelerine paralel, Azerbaycan ile Rusya arasında 2008 Temmuz’unda ivmelenen ’stratejik işbirliği’, Aliyev’in 17 Nisan 2009’da Moskova’yı ziyaretinde attığı imzayla önemli bir aşamaya geldi. Bu kapsamda Azeri doğalgazı, 1 Ocak 2010’dan itibaren Rusya Federasyonu aracılığıyla dış pazarlara
açılacak.
Devletler arası ilişkiler bir yana… Azerbaycan ve Türkiye arasına hiçbir iktidar giremez.
Diyalog Avrasya Platformu (DAP) ve on yaşına basan Da Dergisi, 30 Nisan-2 Mayıs tarihleri arasında, “İslam Medeniyeti ve Modern Dünyada Diyalog” panelini Bakü’de düzenliyor.
Geçtiğimiz Şubat ayında ’Bakü: İslam Kültürünün Başkenti- 2009’Kültür Yılı’ resmen başladı. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, açılışta yaptığı konuşmada, “Biz tarihi eserlere çok önem veriyoruz. Bu yüzden Azerbaycan’ın kontrolü altındaki tarihi eserleri restore ettik. Tiyatro binaları, eski mescitler de tamir edildi. Biz bu tutumumuzu her zaman devam ettireceğiz fakat Ermenistan işgali yüzünden tüm tarihi eserleri koruyamadık. Azerbaycan topraklarının yüzde 20’si işgal edildi ve 1 milyondan fazla kişi göç etmek zorunda kaldı” ifadelerini kullanmıştı. Açılışa, İslam ülkeleri ve Avrupa ülkelerinden yetkili kişiler ile Türkiye’nin üyesi olmadığı İslami Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (İSESCO) en üst düzeyde temsil edilmişti. Diyalog Avrasya Platformu, Türk dünyası ile ilişkilerde büyük bir boşluğu dolduruyor. DAP Azerbaycan Milli Komite Başkanı ve Milletvekili Nizami Ceferov yönetimindeki (moderatörlüğünde) panele, gazeteci ve bilim adamlarından oluşan bir heyetle katılıyoruz.