ABD Başkanı Barack Obama’nın, görev süresinin hemen başında Türkiye’yi ziyaret ederek, Ankara’nın geniş Orta Doğu bölgesinde taşıdığı rolden azami düzeyde istifade etme yolunda fırsat yakaladığı yorumu yapıldı.
AA
Ankara– İngiliz Reuters haber ajansı, Obama’nın ziyareti ve Türk-Amerikan ilişkilerine dair yayımladığı analizde, “NATO müttefiki Türkiye’nin elinde sihirli değnek olmadığını, ancak İsrail’den Suriye, Irak ve İran’ı kapsayarak Afganistan’a, Kıbrıs’tan Kafkaslara uzanan coğrafyadaki çatışma ve gerilimlerde ABD’ye yardım edebileceğini” yazdı.
Reuters’ın haber analizinde, “Obama’nın 5-7 Nisan tarihleri arasında düzenlemesi öngörülen ziyaretinin, Türkiye’nin bölgedeki etkisine, ekonomik gücüne, eşi bulunmayan diplomatik temaslarına ve laik bir Müslüman demokrasi olma özelliğine onay verme anlamını taşıdığı” ifade edildi.
Oxford Üniversitesi’nden Orta Doğu uzmanı Philip Robins, Obama’nın ziyaretini, “Türk-Amerikan ilişkilerinde, belki kriz değil ama büyük belirsizlik yaşanan bir dönemde kamu diplomasisinin sembolik bir parçası” olarak niteledi.
Analizde, Türkiye’nin, Obama’nın Müslüman bir ülkenin başkentinde yapacağı “büyük konuşma” için seçtiği ülke olmadığı öne sürülse de Center for American Progress (Amerikan Gelişim Merkezi) uzmanlarından Lawrence Korb, ziyaretin Obama’ya yine de Müslümanlara dostluk eli uzatma mesajını vurgulamasına imkan tanıdığı görüşünü dile getirdi.
“En çetrefilli konu Ermeni meselesi”
Analizde, “Obama’nın, eski Başkan Bill Clinton’ın 1999 yılındaki ziyareti sırasında yarattığı iyi niyet ortamının kilidini açabileceği, ancak 1915 olayları için ‘soykırım’ ifadesi kullanarak bu ortamı tamamen dağıtma riskiyle de karşı karşıya olduğu” yorumuna yer verildi.
Robins, “Irak’ta terör örgütü PKK kontrol altındayken ve Amerikalılar İran ile şimdi en azından bir çatışma içinde değilken, Ermeni meselesi en çetrefilli konu” ifadesini kullandı.
Obama, seçim kampanyası sırasındaki açıklamalarında, 1915 olayları için “soykırım” ifadesi kullanacağına dair sözler vermişti. ABD Kongresi’ndeki Ermeni lobisi, 1915 olaylarının ABD tarafından “soykırım” olarak tanınmasını talep eden tasarıyı, geçen hafta Kongre’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi’ne sunmuştu.
Reuters, “tüm bunlara rağmen, ironik biçimde, Türkiye ve Ermenistan’ın şu anda, ilişkilerini normalleştirmeye ve sınırların açılmasına hiç olmadıkları kadar yakın olduklarına” dikkati çekti.
Brookings Enstitüsü uzmanı Ömer Taşpınar, Türkiye ile Ermenistan arasındaki bu süreci hızlandırmanın, Obama’nın yaşadığı çıkmazı dindirebileceğini savundu. “Başkan Obama’nın ihtiyaç duyduğu şey de tam olarak bu” diyen Taşpınar, AKP’ye “vizyoner siyaset” izleme çağrısında bulundu.
Reuters’ın analizinde, “Ermeni meselesi çözülebilirse Obama’nın yeniden canlanan Türk-Amerikan ilişkilerinden kazanacağı çok şey var, özellikle de İran ve Suriye gibi hasımlarına açılımlarda bulunduğu bir dönemde…” ifadesine yer verildi.
Beyrut’taki Amerikan Üniversitesi’nden Kerim Makdisi, Türkiye’nin bölgede çok önemli bir rol oynadığına değinirken, “Eğer işbirliği ve diyalog rotasına giriyorsanız, Türkiye gibi açık kanallara sahip ülkelerle konuşmak istersiniz” diye konuştu.
“Hem Moskova hem Tiflis’e başka kim gidebilir?”
Uluslararası Kriz Grubu’ndan Hugh Pope da Türkiye’nin Orta Doğu ve çevre coğrafyadaki güçlü bağlarına atıfla “Başka kim hem Moskova ve Tiflis’e, hem Tahran’a ve Tel Aviv’e gidebilir? Kim hem Şam’da Hamas ile hem de Mısırlılarla görüşebilir ve Suudilerle de iyi ilişkiler kurabilir” dedi.
Analizde, “Irak savaşından önce Türk-Amerikan ilişkilerinin bozulduğu, ancak eski Başkan George Bush yönetiminin 5 yıl sonra ilişkileri onarmaya çalıştığı” hatırlatılırken, Pope da “ABD’nin şimdi Irak konusunda Türkiye ile işbirliği yaptığını ve bu işbirliğinin mükemmel sonuçlar verdiğini” söyledi.
Haber analizde, “Afganistan’daki askerlerin sayısını artırmada ve Irak’tan asker çekmede ABD için lojistik açıdan çok önem taşıyan Türkiye’nin, bölgenin güvenliğinde de kendi hayati çıkarlarının söz konusu olduğuna” dikkati çekildi.
Reuters’ın kaynak gösterdiği Ankara’daki bir Batılı yetkili, ABD’nin, terör örgütü PKK’ye karşı istihbarat paylaşımında Ankara ile çok yakın çalıştığını ve Türkiye ile Irak’ın kuzeyindeki bölgesel yönetim arasındaki temasları desteklediğini belirtti.
Washington’daki Uluslararası Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkan Yardımcısı Steven Flanagan da ABD’nin, Türkiye’nin Orta Asya’da daha büyük rol oynama ve Afganistan’a daha fazla yardım etme konusundaki istekliliğinden memnuniyet duyduğunu kaydederken, Türkiye’nin, ABD’nin Irak’tan çekilme planlarıyla ilgili daha fazlasını duymak isteyeceğini de ifade etti.
Reuters’ın analizine göre, ayrıca, Ankara’daki Batılı yetkili, İran konusunda da “Washington’ın, Türkiye’nin İran’a olan etkisine değer verdiği ve Başkan Obama’nın bu konuda bir adım atmadan önce, Türkiye’ye danışacağı” görüşünü dile getirdi.