İsrail borsasına para yağıyor

Gazze’nin işgali, İsrailli şirketlere küresel krizi unutturdu. New York, Londra ve Tokyo borsalarının bile yerinde saydığı geçen hafta Tel Aviv Borsası dolar bazında yüzde 15 kazandırdı.

TÜM DÜNYADA DÜŞERKEN İSRAİL BORSASI YÜKSELDİ

İsrail’in Gazze’ye yönelik işgalinin onuncu gününde ölü sayısı 500’ü, yaralı sayısı ise 2 bin 500’ü geçerken küresel krizle ağır yara alan İsrail sermaye piyasaları ne işgalden ne de ölümlerden etkilendi. ABD ve Avrupa borsalarının bile belirsiz günler yaşadığı son günlerde İsrail borsasındaki hisse senetleri yüzde 10’a yakın yükseldi. Küresel krizin tüm dünya borsalarını sarstığı ekim ve kasım ayındaki sert düşüşler, Tel Aviv Borsası’nın kapatılmasına yol açarken Gazze’ye yönelik son saldırılar, Tel Aviv Borsası’nda işlemlerin herhangi bir şekilde aksamasına neden olmadı.

SİLAH ŞİRKETLERİ UÇTU

Aralarında Israel Aerospace Industries (IAI) ve Rafael Advanced Defense gibi Türkiye’de Kara Kuvvetleri’nin Alçak İrtifa Hava Savunma Füze Sistemi Projesi için önyeterlilik alanların yanında Elbit Systems, Israel Military Industries gibi dünyanın sayılı savunma şirketlerinin de bulunduğu Tel Aviv Borsası’ndaki hisseler, krizi son yaşanan yükselişle unuttu. İsrailli şirketler, küresel kredi krizi nedeniyle yaşadığı kayıpların pansumanını, son işgale bağlı olarak artan savunma ve inşaat harcamalarıyla yaptı. Silah ve savunma sanayisi şirketlerinin ağırlıkta olduğu Tel Aviv Borsası’nda İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının başladığı 27 Aralık 2008’de endeks (Tel Aviv 100 Endeksi – TA 100) 540 puandı.

BİR HAFTADA 13 MİLYAR DOLAR

4 Ocak’a kadar geçen bir haftalık süreçte endeks 590 puana çıktı. Borsadaki yükseliş yüzde 9.3’ü bulurken şirketlerin piyasa değeri de 87 milyar dolardan (337 milyar Yeni İsrail Şekeli), 100 milyar dolara (378 milyar Yeni İsrail Şekeli) fırladı. Şirketlerin toplam değeri 13 milyar dolardan fazla artarken dolar bazında İsrailli şirketlerin piyasa değeri sadece 7 günde yüzde 15 yükseldi.

Yüzlerce Filistinlinin ölümüne yol açan saldırıların yaşandığı son bir hafta, Tel Aviv Borsası’ndaki şu şirketlerin yüzünü güldürdü: Hisse fiyatı en çok artanlar inşaat-yapım-gayrimenkul şirketleri oldu. En çok işlem hacmi ve para girişi gerçekleşenlerse savunma ve silah sanayisi şirketlerinden oluştu. En büyük zararsa sigorta şirketlerinde yaşandı. Geçen hafta Yeni İsrail Şekeli de dolar karşısında yüzde 4’ten fazla değer kazandı.

LÜBNAN SAVAŞINDA DA YÜKSELMİŞTİ

Milli gelirinin yüzde 10’unu silah ve savunma harcamalarına ayıran İsrail’in Tel Aviv Borsası, 2006’daki İsrail – Lübnan savaşı ve savaşın ardından ülke içinde yaşanan siyasi karışıklıklara karşın yine yatırımcıların yüzünü güldürmüştü. Söz konusu dönemde uzmanlar gelişmekte olan ülkelerin borsalarında en fazla binde 5’lik bir artış öngörürken Tel Aviv endeksi dolar bazında yüzde 3.4 değer kazandı. Tel Aviv’deki borsacıların artan kârlarına karşın İsrail ile Hizbullah arasındaki savaş Lübnan’ın tarım üretimine ağır darbe vurdu. İngiliz yardım kuruluşu Oxfam’ın tespitlerine göre 195 bin çiftçinin yaklaşık yüzde 85’i, ürünlerinin tamamını veya yarısını kaybetti. Diğer bir deyişle 200 milyon dolara yakın bir maddi kayıp yaşandı. Tütüncüler 50 milyon dolar, meyve üreticileriyse 60 milyon dolarlık kayıpla karşı karşıya kaldı. En çok zarar gören ürünlerse patates, tütün, kavun ve narenciye meyveleri oldu. Canlı hayvanlarınsa en az 1 milyonu telef oldu. Lübnan’da bunlar yaşanırken Gazze ve Batı Şeria’ya yönelik saldırıları, 2006’da İsrail ekonomisinin yüzde 8 gibi yüksek hızla büyümesinin önüne geçemedi.