Kasım CİNDEMİR / WASHINGTON
|
|
Washington’un önde gelen Türkiye uzmanlarından Bülent Alirıza’ya göre, Ankara’da en üst düzeydeki siyasetçi ve bürokratlar Beyaz Saray koltuğuna Cumhuriyetçi aday McCain’in oturmasını istiyor.
En kötü senaryo
McCain ya da Obama’nın seçilmesi halinde Türk-Amerikan ilişkilerinde şu krizler yaşanabilir:
McCain ile İran krizi McCain, İran’a karşı sertlikten yana. Askeri eyleme karar verirse, Ankara zor durumda kalır. 2003 Irak filmini yeniden görürüz.
Obama ile tasarı krizi Kongre’deki Ermeni tasarısını önlemezse büyük kriz olur. Daha da beteri ABD Başkanı olarak “soykırım” sözcüğünü telaffuz edebilir.
ABD başkentindeki Stratejik ve Uluslararası Etüdler Merkezi’nin (CSIS) Türkiye Programı Direktörü olan ve Oxford Üniversitesi’nden doktora derecesi bulunan deneyimli uzman Bülent Alirıza, Hürriyet’e, Cumhuriyetçi Parti Başkan Adayı John McCain ya da Demokrat Parti’li rakibi Barack Obama’nın seçilmesi halinde, Türk-Amerikan ilişkilerinin hangi yönde seyredebileceğine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Bülent Alirıza, Ankara’da en üst düzeylerde görev yapan siyasiler ve bürokratların McCain’in seçilmesini istediğini “çok sağlam bilgi” diyerek dile getirdi ve “Sadece tek konuya bağlanarak McCain’i tercih etmek doğru yaklaşım değildir” dedi.
Alirıza, ikili ilişkilerde bir taban-tavan çerçevesine dikkat çekerek, “Başkan kim olursa olsun, hiçbir şekilde bunun ne altına iner ne de üstüne çıkar” dedi.
McCain seçilirse
John McCain “İslamcı terörizmle küresel savaş ve ilk vuruş hakkı” olarak bilinen Bush doktrinini destekliyor. Bush politikaları devam eder. Irak’taki amaca bağlı olarak, Türkiye’nin İran nüfuzuna karşı bu ülkede daha etkili olması istenebilir. PKK’ya karşı mevcut sınırlar içindeki işbirliği sürer. McCain, İran’a karşı sertlikten yana. Askeri eyleme karar verirse, Ankara zor durumda kalır. 2003 Irak filmini yeniden görürüz. İlişkilerde yine kriz yaşanır.
McCain, Kongre’deki Ermeni tasarılarına karşı. Clinton ve Bush dönemlerindeki gibi Beyaz Saray tasarıyı engelleyici rolüne devam eder.
McCain Rusya’ya şiddetle karşı. Karadeniz, Kafkaslar ve Rusya bağlamında, Türk-Amerikan ilişkilerinde zor dönem yaşanabilir.
Obama seçilirse
Barack Obama, Irak’tan çekilme sürecini mutlaka başlatacak. Çekilme için İncirlik Üssü’nün kullanılması gündeme gelir. Bu durumda, ABD, İran nüfuzuna karşı, Ankara’dan diplomatik, ekonomik ve hatta askeri taleplerde bulunabilir. Washington doğal olarak Ankara’ya bakacaktır. Türkiye, PKK’ya karşı sınırlı operasyonların ötesine gidebilir.
Obama diyalogdan yana ve çok taraflı diplomasi uygulayacak. İran ve Rusya-Kafkaslar konularında “Ankara’ya McCain’den çok daha yakın” olacak.
En büyük sorun Ermeni tasarıları konusunda çıkabilir. Beyaz Saray tasarıyı önlemeye çalışmazsa büyük kriz olur. ABD Başkanı olarak Barack Obama’nın “soykırım” sözcüğünü de telaffuz etmesi iseen kötü senaryo. Obama, Ermeni tasarıları konusunda önceki başkanlardan daha farklı olacak. Eğer, ABD Irak’tan da çekilmeye başlarsa, ulusal güvenlik argümanı da Kongre’de fazla etkili olmaz. Obama ile bir Ermeni tasarısının Kongre’den geçme ihtimali artar.